Radyasyona maruz kalmış kişilerde sitogenetik yöntemlerle biyolojik doz tayini ve zamana bağlı değişimi

Abstract

İnsan dolasan kan lenfositlerinde disentrik kromozom veriminin değerlendirilmesi temelinedayanan kromozom hasar (abearsyon) tekniği gerçek veya süpheli radyasyon kazalarındabiyolojik dozimetri olarak uzun yıllardır kullanılmaktadır. Kromozom aberasyon tekniğininen büyük problemi iyonizan radyasyona maruz kalan kisinin kanındaki disentrik miktarınınzamanla azalmasıdır. Disentrik kromozom aberasyonları kararsızdır ve hücrenin bölünmesi ilekandan elimine olurlar. Lenfositlerin ömrünün 3 yıl olduğu bilinmekle beraber akut ve yüksekdozlu iyonizan radyasyona maruz kalma durumunda bu sürenin bir yıldan daha az olduğu, buçalısmada da gözlenen bir gerçektir.Disentriklere alternatif olarak düsünülen ve kromozomlardaki parça değisimleri ile olusantranslokasyonlar ise kararlı aberasyonlardır, bölünen hücre ile yok olmadıkları için vücuttakalırlar. Translokasyonları günümüzde fluoresan in situ hibridizasyon (FISH) yöntemi iledeğerlendirmek mümkündür. FISH yöntemi medikal incelemelerde ve sitogenetikte pek çokuygulama alanı bulmustur. Biyolojik dozimetri için ise translokasyonların kalıcılığı haladeğerlendirme asamasındadır. Bununla beraber FISH yönteminin, geçmiste maruz kalınanradyasyonları tespit etmek için kromozom aberasyon (CA) yönteminden daha güvenilirolduğu kesindir.Bu çalısma kapsamında 10 kisiden olusan ?kitelli kazazedeleri ve dört endüstri teknisyeni CAve FISH yöntemleri ile takip edilmistir. Bu çalısmada disentriklerin zamanla azaldığıteorisinin yukarıdaki vakalarda yeniden irdelenmesi ve translokasyonların kalıcılığının FISHyöntemi ile değerlendirilmesi amaçlanmıstır. Çalısma sonucunda disentriklerin zamanlaazaldığı tespit edilmis ve bu yöndeki teori doğrulanmıstır. Translokasyonların ise stabilhücrelerde sabit kaldığı görülmüstür. Bu sonuçlar literatürde olduğu gibi stabil hücrelerdekitranslokasyonların geriye dönük dozimetri amacı ile kullanılabileceği fikrinidesteklemektedir. Bu konuda daha güvenilir bilgiye sahip olabilmek için herhangi birradyasyon kazasını izleyen FISH uygulamasında hücrelerin stabilite durumlarınınbelirlenmesi, stabil hücrelerde doz-cevap eğrilerinin elde edilmesi ve radyasyon kazalarınındüzenli, detaylı bir sekilde takip edilmesi, geriye dönük çalısmalara temel olusturmakaçısından faydalı olacaktır.

For many years the measurement of dicentrics in human peripheral lymphocytes has beenused as a biological dosimeter for real or suspected radiation accidents. The greatest problemwith the dicentric method is that the yield of radiation damage in exposed people decreaseswith time following the accident because dicentrics are unstable and unable to pass throughrepeated cell division. Knowing the life of lymphocytes is 3 years, for high acute doses thelimit may be less than one year.An alternative exchange aberration to dicentric is the translocation, which persist in the body.Translocations are stable aberrations and are assumed to persist in the body because they donot impede cell division. It is now possible to evaluate translocation by fluorescence in situhybridisation (FISH) method. FISH has many applications in medicine and in cytogenetics.For biological dosimetry FISH is still in the process of validation, in particularly regardingquestions on the true persistance of translocations. It is nevertheless already clear that FISH ismore effective in detecting old exposures that the dicentrics or MN assays.In the present study, follow-up study of ?kitelli Victims and four industriel radiographers hadbeen made by Chromosomes Aberrations analysis and FISH technique. The purpose of thisstudy was to present further evidence for the rate of decline of dicentrics with time followingirradiation and to investigate how well, by comparison with the original estimates, themeasurement of persistence of translocations using FISH. Dicentric yields showed decreasewith time.The translocation yield in stable cells were persisted with time. This implies that retrospectivedosimetry and calibration should be performed using stable cell. To obtain more informationon this issue, the stability status of cells in any future FISH follow-up of radiation accidentshould be noted.