Oymapınar ve Altınkaya barajları rezervuar kaynaklı depremlerinin incelenmesi

Abstract

Rezervuar kaynaklı olarak adlandırılan baraj depremleri tetiklenmiş deprem türlerindendir. Ülkemizde Devlet Su İşleri (DSİ) tarafından yapımı tamamlanmış olan 617 baraj ve 68 yapım halinde olan baraj ve hidroelektirik santral vardır. Çalışma kapsamında, ülkemizde yapımı tamamlanmış barajlardan olan Oymapınar Barajı (Antalya) ve Altınkaya Barajı (Samsun) depremleri incelenmiştir. İncelenen barajlara ait deprem verileri DSİ Genel Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları (YAS) Daire Başkanlığı Jeofizik Etütler Şube Müdürlüğü'nden; barajlara ait su seviyesi verileri ise DSİ Genel Müdürlüğü İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı İşletme Hidrolojisi Şube Müdürlüğü tarafından sağlanmıştır.Tez çalışması kapsamında, Oymapınar ve Altınkaya barajlarının su tutma öncesi (STO) ve su tutma sonrası (STS) depremsellikleri ile STS dönem içindeki deprem karakteristikleri, magnitüd ve oluş sayısı dikkate alınarak belirlenen değişik dönemler için saptanmıştır. Deprem karakteristikleri saptanırken, Gutenberg ve Richter (1954) bağıntısı ile b değeri; ana şok magnitüdü M0, en büyük artçı şok magnitüdü M1 olmak üzere, M0-M1 ve M1/M0 değerleri; Değiştirilmiş Omori Bağınıtısı ile öncü şok ve artçı şokların zamansal azalım ilişkisi katsayısı olan p değerleri bulunmuştur.Oymapınar barajı depremleri STS döneminde üç farklı durumda incelenmiştir. Özellikle II ve III durumlarında öncü şoklarda düşük b değerleri, artçı şoklarda ise yüksek b değerleri bulunmuştur. Bu durum, Berg (1968), Rastogi ve diğ. (1997)'nin bulgularıyla uyumludur. Ancak elde edilen tüm b değerleri 1.0'dan küçük bulunduğundan Gupta ve Rastogi (1976)'nın bulgularıyla uyum göstermemektedir. II ve III durumlarında, M0-M1 ve M1/M0 değerleri arasında ters orantı olması Papazachos ve diğ. (1967), Chaudhury ve Srivastava (1973), Rastogi ve diğ. (1995; 1997)'nin önerilerini desteklemektedir. Bölgedeki p değerleri ise genellikle düşüktür ve deprem etkinliği karakter olarak Değiştirilmiş Omori Bağıntısını sağlamamaktadır. Öncü-artçı şok modeli, genel olarak Mogi'nin 2. Tip'ine uymaktadır.Altınkaya barajı STS dönemi deprem karakteristikleri veri yetersizliğinden dolayı tek bir dönem için incelenebilmiştir.

The earthquakes referred as reservoir-associated earthquakes in dams are induced activities. In our country, there are 617 constructed dams and 68 under-construction dams and hydroelectric power plants, which are administered by The General Directorate of State Hydrolicworks (DSI). Within the scope of the study, the earthquakes of Oymapinar Dam (Antalya) and Altinkaya Dam (Samsun), which are two samples of the constructed ones, are investigated. The earthquake and water level data of the dams, are obtained from DSI Geotechnical Services and Ground Water Department (YAS) and Department of Operation and Maintenance, respectively.In the thesis, the seismic activity before water loading (STO) and after water loading (STS) of Oymapinar and Altinkaya Dams, and characteristics of the earthquakes are deduced, using the data for different periods that are determined by considering the number of occurrences and magnitudes. For the determination of earthquake characteristics, the b-value of Gutenberg and Richter (1954), and the M0-M1 and M1/M0 values where M0 and M1 are the main shock magnitude and the largest aftershock magnitude respectively, are calculated. In addition, the p-values that indicate the decay rate of foreshocks and aftershocks by the time are obtained using the modified Omori Law.The earthquakes in the Oymapinar Dam area are investigated for three different states in the STS period. In particular, in the second and third states, the b-values are low for the foreshocks and high for the aftershocks. This result is coherent with the findings of Berg (1968) and Rastogi and et al. (1997). However, since overall deduced b- values are lower than the value of 1.0, they are not in coherence with the findings of Gupta and Rastogi (1976). In respect to the inverse proportion between M0-M1 and M1/M0 values in II and III states, it is consistent with the proposals of Papazachos et al. (1967), Chaudhury and Srivastava (1973), Rastogi and et al. (1995; 1997). The p-values are generally low and seismicity characteristics in the region do not obey the Modified Omori Law. In general, the foreshock-aftershock patterns are similar and correspond to Type 2 of Mogi?s Model.The earthquake characteristics for STS period in Altinkaya Dam could not be investigated due to the insufficient data.