Çukurova bölgesi arazi kullanımı zamansal değişiminin sayısal uydu verileri ve coğrafya bilgi sistemi yardımıyla incelenmesi

Abstract

öz YÜKSEK LİSANS TEZİ ÇUKUROVA BÖLGESİ ARAZI KULLANIMI ZAMANSAL DEĞİŞİMİNİN SAYISAL UYDU VERİLERİ VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ YARDIMIYLA İNCELENMESİ PELİN TEKINSOY ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TOPRAK ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. Ural DİNÇ Yıl : 2002, Sayfa: 150 Jüri : Prof. Dr. Ural DİNÇ Prof. Dr. Suat ŞENOL Yar. Doç. Dr. Fuat BUDAK Bu çalışma Ceyhan-Adana-Tarsus bölgesini E-5 karayolu boyunca ve Adana- Karataş karayolu üzerindeki Doğankent yerleşim birimine kadar olan aksı içine almaktadır. Bunun nedeni özellikle yerleşim alanlarındaki değişimin bu kesitte yoğunlaşmış bulunmasıdır. 1993 yılına ait topoğrafik haritaları ile Landsat-7 TM Ocak 2000 sayısal uydu verileri kullanılarak, farklı zaman aralıklarında, bölgedeki arazi kullanım değişikliğinin saptanması (change detection) araştırılmıştır. Çalışmada GIS kullanılarak yapılan sorgulamalar ve analizlerle değişik amaçlara yönelik bilgilerin üretimi sağlanmış ve zenginleştirilmiş görüntü, unsupervised sınıflandırılmış görüntü ve topoğrafik harita ile arazi kontrolleri yapılarak arazi kullanım haritaları oluşturulmuştur. Bu amaçla Uzaktan Algılama teknikleri ile Coğrafi Bilgi Sistemleri bir arada kullanılmıştır. Belirlenen zenginleştirilmiş görüntüler 1. Mavi, 3. Kırmızı 4. ve 5. İR band kombinasyonları gözetilerek, oto-linear ve histogram equalization yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen görüntüler, özellikle yerleşim alanları ile yeşil alanların saptanmasında en uygun bant kombinasyonu olarak büyük kolaylıklar sağlamıştır. Elde edilen sonuçlara göre, çalışılan bölgede 1993 yılında 12888,15 ha olan yerleşim alanları, 2000 yılında 19755,52 ha olarak saptanmış genişleme II. ve İÜ. sınıf tarım topraklan üzerinde gerçekleşmiştir. Tarım alanları (bahçe+tarla) 1993 yılında 87527,72 ha iken 2000 de 80660,35 ha olarak belirlenmiştir. Tarım alanları üzerinde kentleşmenin yayılması Adana şehrinin özellikle batı, kuzey ve güney batısında gerçekleşmiştir. Anahtar kelimeler: Uzaktan algılama, GIS, Landsat-TM, Arazi kullanımı, Değişim belirlenmesi. I

ABSTRACT Msc THESIS DETERMANTTON OF SPATIAL VARIBALILITY OF LAND USE CHANGES IN THE ÇUKUROVA REGION USING SATELLITE IMAGERY AND GIS PELİN TEKINSOY SOIL DEPARTMENT OF AGRICULTURAL FACULTY INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Prof. Dr. Ural DİNÇ Year : 2002, Sayfa: 150 Jury : Prof. Dr. Ural DİNÇ Prof. Dr. Suat ŞENOL Yar. Doç. Dr. Fuat BUDAK This study was earned out around Adana-Karataş and Ceyhan-Adana-Tarsus highway section due to the high construction of recent years and the urbanization took place along with this part of the region. For this purpose 1993 standard topographic maps (1:25000 scaled) and LANDSAT 7-ETM digital satellite data (January 2000) were used to determine the change in land use between the periods 1993-2000. Unsupervised classification techniques and enhanced satellite images were used to produce field sheets along with standard topographic maps. After application of ground truth, present land use were identified and digitized. Auto-linear and histogram equalization methods were applied for enhancing the LANDSAT 7-ETM imager in which using ILWIS GIS software band 1. (Blue), band 3. (Red) and 5. (IR) were selected. These images were found to be the best combination of LANDSAT 7-ETM bands in order to identify urbanization and biomass. According to the results obtained, urbanization (including factories and settlements) was 12888.15 ha in 1993, however it has increased to 19755.52 ha in 2000. This expansion occurred particularly on Ü. and HI. class of highly productive agriculture soils. Field crops and horticulture areas have increased from 87527.72 ha to 80660.35 ha during the period between 1993-2000. Expansion of urbanization to agriculture soils especially took place west north and south west of Adana metropolitan area. Key words: Remote Sensing, GIS, Landsat TM, Land Use, Change Detection n