Yumurta parazitoiti Telenomos busseolae (Gahan) (Hymenoptera: Scelionidae)`nin depolama olanakları üzerine araştırmalar

Abstract

öz YÜKSEK LİSANS TEZİ YUMURTA PARAZtTOİTt Telemomms husseolme (G AHAN) (HYMENOPTERA: SCELIONIDAE)?NİN DEPOLANMA OLANAKLAM ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Haluk ÖZCAN ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİTKİ KORUMA ANABİLİM DALI Danışmam Prof. Dr. Serpil KORNOŞOR Yıl: 2004, Sayfa:84 Jüri : Prof. Dr. Serpil KORNOŞOR : Prof. Dr. M. Rifat ULUSOY : Yrd. Doç. Dr. Erdal SERTKAYA Bu çalışmanın amacı, Afrika'nın tamamında, baa Akdeniz ülkelerinde ve Türkiye'de yaygın olarak bulunan ve Mısır Koçankurdu Sesamia nonagrioides Lefebvre (Lepidoptera: Noctuidae)'in en önemli doğal düşmanı olarak bilinen yumurta parazitoiti Telenomus busseolae Gahan (Hymenoptera: Scelionidae)*nin depolama olanaklarının araştırılmasıdır. Çalışmada, T. busseolae ergin ve ergin öncesi olmak üzere iki farklı dönemde depolanmıştır. Ergin öncesi dönemdeki parazitoitler üç farklı sıcaklıkta (4, 8, 12±1 °C), yedi farklı sürede (1, 2, 4, 6, 8, 10 ve 12 hafta) ve dört farklı yaşta (9, 11, 13 ve 15 günlük) depolanmıştır. Ergin öncesi dönemde depolanan parazitoitler, depodan çıkarıldıktan sonra 26±1 °C, %60±5 orantılı nem ve 16 saat aydınlatmalı koşullara sahib iklim odasına alınarak parazîtoitin çıkış oranına, çıkış sonrası parazitleme oranına ve eşey oranına etki eden depolama faktörleri belirlenmiştir. Ergin dönemdeki parazitoitler ise iki farklı sıcaklıkta (8 ve 12±1 °C) ve altı farklı surede (1, 2, 4, 8, 12 ve 16 hafta) depolanmıştır. Depodan çıkarılan ergin parazitoitler 26±1 °C, %60±5 orantılı nem ve 16 saat aydınlatmalı koşullara sahib iklim odasına alınarak depolama faktörlerinin parazîtoitin hayatta kalma oranına, parazitleme oranına, parazitlenen yumurtaların çıkış oranına ve eşey oranına etkisi belirlenmiştir. Parazîtoitin ergin öncesi depolanmasından elde edilen sonuçlara göre, parazîtoitin çıkış oranına depolama faktörlerinin etkili olduğu belirlenmiştir. Bütün sıcaklıklarda depolama süresi uzadıkça parazitoitin çıkış oranı düşmüştür. T. busseolae 4±1 °C'de 9, 11, ve 13 yaşlarda 4 hafta depolanabilirken, 8±1 °C'de sadece 9 yaşlı parazitoitler aynı sürede depolanabilmektedir. Bütün ergin öncesi yaşlardaki parazitoitler 12±1 °C'de 2 haftaya kadar depolanabilmektedir. Çıkış oranlan açısından en iyi depolama sıcaklığı ve ergin öncesi parazitoit yaşlan 12±1 °C, 13 günlük parazitoitlerdir, bunu 4±i °C'de 15 günlük parazitoitler İzlemiş ve en düşük çıkış oram 8±1 °C'de 11 günlük parazhoitlerde belirlenmiştir. Ergin öncesi depolanmış parazitoitlerin çıkış oranlan ile kontrol grubunu oluşturan depolanmamış parazitoitlerin çıkış oranlan arasında yapılan karşılaştırmalara göre; 4±1 °C'de 9, Î3, 15 günlük parazitoitlerin çıkış oranları ve 12±1 °C'de 13 ve 15 günlük parazitoitlerin çıkış oranlan arasında herhangi bir farklılığın olmadığı, ancak 8±1 °C'de bütün ergin öncesi yaşlardaki parazitoitlerin çıkış oranlanmn kontrole göre daha düşük olduğu belirlenmiştir. Depolama faktörlerinin depolama sonrası çıkış yapan parazitoitlerin parazitleme oranlan ve eşey oranlan üzerine herhangi bir etkisinin bulunmamasına rağmen parazitlediHeri konukçu yumurtalanndan çıkış oranlan üzerine olumsuz etkide bulundukları ortaya çıkanlmışür. Parazitoitin ergin dönemde depolanmasından elde edilen sonuçlarda ise parazitoitin hayatta kalma oranına depolama faktörlerinin etkili olduğu belirlenmiştir. Depolama süresi uzadıkça hayatta kalma oranlannda düşüşlerin olduğu tespit edilmiştir. Her iki sıcaklıkta parazitoitlerin 12 hafta hayatta kalabildikleri belirlenmiş ve 12±1 °C'de hayatta kalma oranlannın §±1 `C'ye göre daha yüksek olduğu ortaya çıkanlmıştır. Depolama süresinin parazitoitlerin parazitleme oranlan üzerine etkili olduğu ve sekiz hafta veya daha uzun süre depolanan parazitoitlerin daha az sayıda yumurta parazitleyebildikleri ortaya çıkanlmıştır. Depolama faktörlerinin, parazitoitlerin parazitledikleri konukçu yumurtalarından çıkış oranlan ve oluşturdukta populasyonun eşey oranlan üzerine herhangi bir olumsuz etkide bulunmadığı belirlenmiştir. 71 busseolae erginlerinin parazitleme oranlannda bazı düşüşler olmasına rağmen 12 hafta boyunca başanlı bir şekilde depolanabilmektedir. Ergin depolaması için sıcaklıklar arasında 12±1 °C tercih edilen sıcaklıktır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar S. nonagrioides'm biyolojik mücadelesinde yumurta parazitoiti, T. busseolae'mn kitle üretimi ve salım potansiyeli açısından tartışılmıştır. Depolama, Sesamia nonagrioides, Telenomus busseolae, yumurta parazitoiti, biyolojik mücadele

ABSTRACT MSc THESIS STORAGE POSSIBILITIES OF THE EGG PARASITOÎD, TELENOMUS BUSSEOLAE (GAHAN) (HYMENOPTERA: SCELIONIDAE) Haluk ÖZCAN UNIVERSITY OF ÇUKUROVA INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF PLANT PROTECTION Supervisor: Prof. Dr. Serpil KORNOŞOR : Year: 2004, Pages: 84 Jury : Prof. Dr. Serpil KORNOŞOR : Prof. Dr. M. Rifet ULUSOY : Assist. Prof. Dr. Erdal SERTKAYA The aim of the present study was to investigate low temperature survival of the egg parasitoid, Telenomus busseolae Gahan (Hymenoptera: Scelionidae). T. busseolae is one of the most important mortality factors of the maize stalk borer, Sesamia nonagrioides Lefevbre (Lepidoptera: Noctuidae) in Turkey and is widely distributed across Africa and some Mediterranean countries. T. busseolae stored at two diiferent stages including preimaginal and adults. Preimaginal stage storage were done at three temperatures (4, 8, 12±1 °C), seven storages times (1, 2, 4, 6, 8, 10, 12, wk) and four preimaginal ages of T. busseolae (9, 11, 13 and 14 d old parasitized eggs) in eggs of S. nonagrioides. Stored parasitoids were transffered to 26±1 °C, %60±5 RJt and 16:8 L-JD. conditions to examine impact of storage factors on emergence and parasitism rate of stored parasitoids, their emergence and sex ratio. Storage at adult stage was done at two temperatures (8 and 12±1 °Q, six storages times (1, 2, 4, 8, 12 and 16 wks) Stored parasitoids were transffered to 26±1 °C, %60±5 R.H. and 16:8 L:D. conditions to examine impact of storage factors on survival rates, parasitism rate of stored parasitoids, their emergence and sex ratio. As a result of preimaginal storage, emergence rates of parasitoids were influenced by storage factors. Emergence rate decreased with longer storage times at all temperatures. T. busseolae can be stored at 4±1 °C as 9, 11 and 13 days old parasitoids for 4 weeks while similar storage at 8±1 °C is possible only as 9 days old parasitoids. Parasitoids can be stored at 12 ±1 °C up to 2 weeks at all preimaginal ages. The best storage in respect of emergence of stored parasitized eggs by T. busseolae occurred with 13 days old parasitized eggs, at Î2±l °Q followed by 15 days old at 4±1 °C, whereas the lowest emergence rate was recorded for 11 days old parasitized eggs and at 8±1 °C. Emergence rates of stored and control groups were compared. î-week storage of 9, 13 and 15 days old parasitized eggs at 4±1 °C, and 13 and 15 days old parasitized eggs at 12±1 °C revealed no difference. Storage at 8±1 °C for all preimaginal ages and storage times yielded lower emergence rates of parasitized eggs. The effect of the above fectors on parasitism rate of emerged parasitoids, emergence and sex ratios of progeny of cold stored parasitoids was recorded. There was no detrimental effect on parasitism rate and sex ratio but emergence rate was adversely influenced. Impact of storage factors on survival rates of parasitoids stored at adult stage was found to be significant Survival rates were reduced with longer storage times. The longest time parasitoids survived at bom temperatures was 12 wks. No wasps survived after 12 weeks storage. Higher survival rates were obtained at 12±1 °C than at 8±1 °C. 12±1 °C is the optimum storage temperature. Storage times influenced parasitism rate of T. busseolae, suggesting that parasitoids stored for 8 weeks or longer parasitized fewer eggs than parasitoids stored for shorter times. Neither emergence rates of eggs parasitized by stored parasitoids nor their sex ratio was adversely influenced by storage factors. T. busseolae adults can be successfully stored for up 12 weeks though some loss in parasitism rate occurs. Results are discussed in relation to potential for mass production and release of T. busseolae for biological control of Sesamia nonagrioides. Key W®«*: Storage, Sesamia nonagrioides, Telenomus busseolae, egg parasitoid, biological control II