Aşağı Seyhan Nehri sedimentlerinde ağır ve iz metallerin konsantrasyonlarının dağılımı

Abstract

öz YÜKSEK LİSANS TEZİ AŞAĞI SEYHAN NEHRİ SEDİMENTLERİNDE AĞIR VE İZ METALLERİN KONSANTRASYONLARININ MEVSİMSEL DAĞILIMI Orkun İbrahim DAVUTLUOĞLU ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI Danışman: : Yrd. Doç. Dr. Galip SEÇKİN Yıl: 2004, Sayfa: 85 Jüri : Yrd. Doç. Dr. Galip SEÇKİN Prof. Dr. Ahmet YÜCEER Doç. Dr. Recep YURTAL Bu çalışmada Aşağı Seyhan Nehri üzerinde belirlenen istasyonlardan alınan sediment örneklerinde Cd, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb ve Zn ağır metallerinin toplam konsantrasyonları belirlenmiş ve mevsimsel debi değişimi ile ilişkisi araştırılmıştır. Bununla birlikte analizler sonucu elde edilen ağır metal konsantrasyonları U.S. EPA sediment kalite kılavuz değerleri (SQG) ile karşılaştırılması neticesinde sediment kirliliğinin boyutu değerlendirilmiştir. Sedimentte yapılan analizler sonucu metallerin alt ve üst değerleri; Kadmiyum (Cd) için 3,2-9,99, Bakır için (Cu), 5,39-29,51, Demir(Fe)için 11.385-35.740, Mangan (Mn) için 384-1.202, Nikel (Ni) için 133-310, Kurşun için (Pb) 0-14.43, Çinko (Zn) için 58-1.038 mg/kg kuru ağırlık olarak bulunmuştur. Yapılan çalışmada analizleri yapılan bütün ağır metallerin miktarlarının debi arttıkça azaldığı gözlenmiştir. Cd, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb ve Zn ağır metallerinin miktarı ve debi arasındaki negatif ilişkinin bir göstergesi olarak elde edilen r2 değerleri sırasıyla, 0,9086; 0,6438; 0,7927; 0,9713; 0,7875; 0,8728 ve 0,828 olarak bulunmuştur. Seyhan nehri sediment içeriğindeki toplam ağır metal konsantrasyonları U.S. EPA tarafından hazırlanan sediment kalite kılavuz değerlerinde tanımlanan ER-L ve ER-M değerleri ile karşılaştırıldığında, demir için bir kılavuz değer olmamakla beraber, nikel, mangan ve çinko açısından `oldukça kirli`, bakar ve kadmiyum açısından `kirli`, kurşun açısından `temiz` kategorisine girdiği görülmektedir. Anahtar Kelime: Ağır metaller, Dağılım, Sediment Kalitesi

ABSTRACT MSc THESIS SEASONAL DISTRIBUTION OF HEAVY AND TRACE METALS IN SEDIMENTS OF LOWER SEYHAN RIVER Orkun İbrahim DAVUTLUO?LU DEPARTMENT OF ENVIRONMENTAL ENGINEERING INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor : Asst. Prof. Galip SEÇKİN Year: 2004, Pages: 85 Jury : Asst. Prof. Galip SEÇKİN Prof. Dr. Ahmet YUCEER Assoc. Prof. Dr. Recep YURTAL In this study, sediments of Lower Seyhan River was observed for total concentrations of heavy metals, Cd, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn, and change of the metal concentrations with seasonal flow variation was investigated, at decided observation stations. Additionally, sediment contamination extent was evaluated by comparing obtained values of heavy metal concentrations in the sediments with those stated in the U.S. Environmental Protection Agency (EPA) Sediment Quality Guide (SQG). Minimum and maximum values of Cadmium (Cd), Copper (Cu), Iron (Fe), Manganese (Mn), Nickel (Ni), Lead (Pb) and Zinc (Zn) were observed as 3,2-9,99, 5,39-29,51, 11.385-35.740, 384-1.202, 133-310, 0-14.43, 58-1.038 mg/kg as dry weight respectively. All the concentrations of metals show decrease with increasing flow. The negative relationships of the metals Cd, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn with the increasing flow were put in a regression analysis resulting in R2 values of 0,9086; 0,6438; 0,7927; 0,9713; 0,7875; 0,8728 and 0,828 respectively. Despite the SQG does not give values for iron, the comparison of the obtained total heavy metal concentrations in the Seyhan River sediments with the ER-L and ER-M values defined in U.S. EPA SQG, results that the sediments are `heavily contaminated` by means of nickel, manganese and zinc, `contaminated` by means of copper and cadmium and `clean` by means of lead. Keywords: Heavy Metals, Distribution, Sediment Quality. II