`Lübnanlı olmak` ile `Ermeni kalmak` arasında: Kimlik inşası sürecinde Lübnan Ermenileri

Abstract

Bu çalışmanın ana ilgisi, kimlik kavramsallaştırmasının çok boyutlu içeriği üzerinden Ermeni toplumunun Lübnan'daki varlığının hikâyesini kapsamlı bir çerçevede ortaya koymaktır. Bu doğrultuda, çalışma boyunca Ermenilerin Lübnan'da siyasi, ekonomik, toplumsal ve kültürel alanlarda yaşadıkları tarihsel değişimler ve/veya dönüşümler kimlik inşa süreçleriyle ilintili bir şekilde ele alınmaktadır. Çalışmanın temel argümanı, etno-kültürel açıdan Lübnan'daki diğer topluluklardan farklı küçük bir grup olan Ermenilerin, bölgeye toplu göçlerini izleyen bir asra yakın bir zaman diliminde çoğunluğu Arap olan bu ülkede varlıklarını başarılı bir şekilde sürdürdükleri, kimliklerini korumada büyük ölçüde muvaffak olduklarıdır. Ermenilerin etno-kültürel farklılıklarını korumayı başarabilmelerinde, bu topluluğun, kimliğini ve kültürünü muhafaza etme arzusuyla birlikte içinde konumlandıkları Lübnan'ın siyasal sisteminin sağladığı unsurların önemli etkisi de söz konusudur. Hiçbir grubun, içinde yer aldığı toplumsal yapıdan bağımsız tam olarak anlaşılması olanağının bulunmadığı düşüncesini haklı çıkaran bu yargıyı şiar edinen çalışma, bu doğrultuda `parça`nın `bütün`le ilişkilendirilmesi yöntemini benimseyerek konu edindiği araştırma grubu olan Ermenileri içinde yer aldıkları toplumsal yapı olan Lübnan devletiyle birlikte analiz etmektedir. On sekiz etno-mezhebi gruptan oluşan toplumsal yapısı ve bu yapı üzerine temellenen güç paylaşımı esaslı politik sistemiyle kimlik ve çatışma arasındaki karşılıklı ilişkiyi tüm boyutlarıyla analiz etmek için elverişli bir zemin sunan Lübnan'ın bu özelliği, ülkenin önemli bir parçasını oluşturan Ermeni topluluğunun gelişimi üzerinde önemli etkiler yapmıştır. Söz konusu etno-mezhebi toplulukların devletin kimliği üzerine on yıllardır yönetilemeyen bir çatışmanın/mücadelenin içerisinde olmalarından dolayı Lübnan krizlerin ve müzakerelerin daimi devleti haline gelirken bu durum, Ermeniler açısından ülkedeki varlıklarının devamı ve etno-kültürel farklılıklarının korunması noktalarında ciddi bir tehlike olarak görülmektedir. Lübnan'da barış ve istikrarın tesisini olanaklı kılan `toplum sözleşmesi` gibi bir olgunun mümkün olup olmadığı konusunda olumsuz bir cevaba sahip olan çalışma, bu noktada Ermenilerin Lübnan'daki varlıklarının belirsiz bir geleceğe gebe olduğunu savlamaktadır. Tarihsel bilgileri, bugünün güncel sosyolojik/antropolojik gerçekleriyle etkileştiği/buluştuğu yerde konumlayarak bilgi üretmeye çalışmış olan araştırma, bu süreçte karşılaştırmalı tarihsel analiz ve siyasal analiz yöntemlerini ana metotlar olarak kullanmaktadır. Tarih, siyaset bilimi, antropoloji, sosyoloji ve uluslararası ilişkiler gibi birçok alandan beslenmesi hasebiyle disiplinler arası bir nitelik taşıyan çalışmanın ana kaynaklarını ise kitaplar, makaleler, gazete arşivleri, internet kaynakları ile Ermenilerin yaklaşım ve değerlerini daha net olarak ortaya koyma imkânı sunan anılar, monografiler, tarihsel kaynaklar ve siyasi partilerin resmi belgeleri oluşturmaktadır.

The main interest of this study is to present -in a comprehensive framework- the story of the Armenian community's presence in Lebanon through the multidimensional content of identity conceptualization. In respect to this, throughout the study historical changes and/or transformations that Armenians have experienced in political, economic, social and cultural fields in Lebanon are handled in relation to the processes of identity construction. The main argument of the study is that Armenians, a small group different from other communities in Lebanon in ethno-cultural terms, have successfully maintained their assets and have substantially succeeded in protecting their distinct identities in this Arab-intensive country for about a century since their mass-resettlement in the region. As well as the Armenian community's desire to preserve its identity and cultural heritage, the elements provided by the political system of Lebanon have a significant influence on the Armenians' success of protecting their ethno-cultural differences. This study embraces the idea that no group can be completely understood independently of the social structure in which it occupies have adopted the method of associating `part` with `whole` and from this point forth the study analyzes its research group -the Armenians- with the social structure they are in -Lebanon state-. Lebanon's social structure of eighteen ethno-sect groups and power-sharing based political system built on this structure feature, which provides a convenient base for analyzing the mutual relation between identity and conflict in all its dimensions, have had important impacts on the development of the Armenian community, which constitutes an significant part of the country. The decades of uncontrollable conflict/struggle of these ethno-sectarian communities on State's identity has made Lebanon the permanent state of crises and negotiations and this is seen as a serious threat to the Armenians in terms of continuing their existence and protecting their ethno-cultural diversity in the country. The study, has a negative impact on whether or not it is possible to establish such a `society contract` that makes possible the establishment of peace and stability in Lebanon, argues that the Armenians in Lebanon are pregnant at this point in an uncertain future. The research, has tried to produce information by locating in the place where historical information is interacted/encountered with today's current sociological/anthropological facts, uses comparative historical analysis and political analysis methods as main methods in this process. The main sources of the study, has an interdisciplinary nature because it is fed from many fields such as history, politics, anthropology, sociology and international relations, are the books, articles, newspaper archives, internet resources and memoirs, monographs, historical sources and official documents of political parties.