1700-1750 yılları arasında Osmanlı Devleti`nde arazi hukuku uygulamaları: Vidin ve Antakya örneği

Abstract

Bu tezin amacı, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1700-1750 yılları arasında yürürlükte olan arazi hukuku hükümlerinin nasıl uygulanmış olduğunu araştırmaktır. Bu araştırma imparatorluk topraklarından iki farklı bölgeden iki farklı şehrin, Vidin ve Antakya'nın kıyaslanarak incelenmesiyle yapılmıştır. 18. yüzyılın Osmanlı tarihyazımının temel paradigmalarını dikkate alan tezde, `merkezi hükümetin çöküşü`, `geri kalma` olarak tanımlanan geleneksel yaklaşıma karşılık; toplumun, hukukun ve devletin geçirdiği sürecin dönüşüm odaklı olduğunu ifade eden bir yaklaşım tercih edilmiş, bu değişimin sistemin temel kurallarını yıkmadan gerçekleştiği vurgulanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda 18. yüzyıl, mîrî arazi rejiminin yıkılması, özel mülkiyetin ortaya çıkması, ticari tarıma yönelik çiftliklerin gelişimi ve ayanların yükselişi ile özdeşleşmiştir. Bu çalışma bu olguların tam olarak görülemediği bir dönemi anlatmaktadır. Çalışmanın odaklandığı dönemde, toprak üzerindeki hakları kadı huzurunda kullanabilen kişilerin küçük ve orta ölçekte üreticiler olduğu anlaşılmaktadır. Tezde iki temel iddia yer almaktadır. İlk olarak, Osmanlı Devleti'nde 1700-1750 yılları arasında toprak hukukunun önceki dönemlere göre değişim geçirmediği üzerinde durulmuştur. İkinci olarak, toprağı meşru biçimde kullanan kişilerin, kendilerine hukuk tarafından sağlanan koruma hakkında belli bir bilinç sahibi oldukları ve haklarını korumak için hukuki kurallardan yararlandıkları iddia edilmektedir.

The aim of this thesis is to analyse the practice of Ottoman land law in vigor between 1700-1750. For this purpose, a comparative approach between two cities from different regions of the empire, Vidin and Antakya, is chosen. The thesis is shaped on the principal paradigms of history writing; rather than the traditional `decline and fall of the Ottoman Empire`, an approach based on `evolution and change` is preferred, and it is emphasized that this transformation occurred between the limits of the system. The 18th century is labelled with the destruction of mîrî land system, the formation of private property, the evolution of commercial farms and the rise of ayans. This thesis is focused on a time when these trends were still unfamiliar and when the private property on land didn't exist in full terms. It could be seen that those who came to kadi court in the first half of the 18th century were the small and medium size producers. The thesis has two principal claims. First, it is argued that Ottoman land law wasn't the subject of a change between 1700-1750. Secondly those who could legally use the land had a certain consideration about their own rights and they used the court in order to protect their rights upon the land, whether it was propert or usufruct.