Osmanlı coğrafyasında petrol alanları, çıkartılması, işletilmesi, imtiyazları ve ekonomide değerlendirilmesi (1876- 1914)

Abstract

Kapitülasyonlar ve Tanzimat Dönemi maliye politikalarının bir sonucu olarak ortaya çıkan Düyun-ı Umumiye İdaresi Osmanlıyı meşgul ediyor ve egemenlik hakkının kullanımını tartışmaya açıyordu. Osmanlı Devleti bazı yabancı azınlıklara verilen hakların mevcut düzeni bozmamasına çabalarken ülkenin mali kaynaklarını tam olarak idare edemiyordu. Tüm bunlar idari zafiyetlere neden oluyordu. Devletin mali ve idari yönetimi yabancıların etkisi altındaydı. 33 yıl süren iktidarında II. Abdülhamit, daima bir dış mücadele ve iç çekişme ile uğraşmak zorunda kalmıştı. II. Abdülhamit'in iktidarının ilan edilmesiyle 31 Ağustos 1876'da başlayan ve I. Dünya Savaşı'nın Osmanlı İmparatorluğu için resmen başladığı 30 Ekim 1914'e kadar geçen süre, Ortadoğu, Türk ve İslam tarihleri açısından bir dönüm noktasıdır. Bu zaman dilimine petrol ekonomisi üzerinden bakıldığında yaygın olan kömür kullanımın yerini petrolün almasını Dünya Savaşıyla artan askeri tüketim hızlandırmıştır. İngiltere'nin savaş gemilerinde petrolü kullanmaya başlaması Osmanlı topraklarını öncelikli hedefine koymasına sebep olmuştur. İngiltere artan ihtiyacını karşılamak petrol coğrafyasında yürüttüğü gizli siyasi çalışmalarla bugünün S. Arabistan, Kuveyt ve B.A.E topraklarını bölge liderleri ile yaptığı anlaşmalarla kendi çözülmesini durdurmakla meşgul Osmanlı'dan ele geçirmeyi başarmıştır. Osmanlı bu dönemde balkanlarda ve orta doğuda çözülmeye karşı Bağdat Demiryolu Projesini hayata geçirmeyi seçmişti. Petrol, Dünya sahnesinde bir sonraki gelişim kaynağı olduğunda da artık sahip olduğumuz bir kaynak değildi. Anahtar Kelimeler: Petrol, Osmanlı, Ekonomi, Abdülhamit, Maliye.

As the result of financial policies of caputulation and the Tanzimat period, Duyun-ı Umumiye Administration has kept busy the Ottoman Empire and has caused an argument on the use of the right of the sovereignty. The Ottoman State was unable to fully manage the financial resources of the country while struggling the rights of some foreign origins. All of this was causing administrative weaknesses. Financial and administrative administration of the State is under the influence of foreigners. In 33 years time the ruling II. AbdulHamit had always had to deal with an external struggle and internal conflict. The period between the declaration of II. Abdulhamit's power on August 31, 1876 and the beginning of World War I for the Ottoman Empire on October 30, 1914 is a turning point in terms of Middle East, Turkish and Islamic histories. Looking at this time period through the petroleum economy, increasing military consumption has accelerated to buy oil instead the use of coal, which was common in the world economy. The fact that Britain started to use oil on the war ships caused to make the primary target of the Ottoman lands. Britain has succeeded in seizing from the Ottoman Empire to deal with the growing need of the oil, the secret political works carried out in the geography of oil, and the agreements of today's Saudi Arabia, Kuwait and B.A.E with regional leaders, In this period, the Ottomans chose the Baghdad Railway Project to the Balkans and the Middle East to pass for dissolution. When oil was the next developmental source on the world stage, it was no longer a resource we had.Key Words: Oil, Petroleum, Ottoman, Abdülhamit, World War,