Türkiye denizleri littoral yengeçleri (crustacea, decapoda, brachyura): Sistematik, dağılım ve habitat tercihleri

Abstract

Türkiye kıyılarında (Karadeniz, Marmara Denizi, Ege Denizi ve Levant Denizi), littoral zonda dağılım gösteren Brachyura infratakımından yengeç türlerinin saptanması amacıyla yapılan bu çalışmada 172 örnekleme noktasında çeşitli derinlik (0–225 m) ve habitat tiplerinden toplanan materyal incelenmiştir. 558'i erkek 305'i dişi olmak üzere toplam 863 yengeç bireyinden oluşan bu materyalin incelenmesi sonucunda 28 familyadan 52 genusa ait, 16'sı yabancı olmak üzere toplam 78 tür tespit edilmiştir. Bu türlerden Homola barbata (Fabricius, 1793), Calappa tuerkayana Pastore, 1995, Paragalene longicrura (Nardo, 1869), Eurynome spinosa Hailstone, 1835, Distolambrus maltzami (Miers, 1881) ve Pilumnus villosissimus (Rafinesque, 1814) Türkiye kıyılarından ilk kez rapor edilmektedir. Bunlardan E. spinosa Doğu Akdeniz Baseni, C. tuerkayana ve D. maltzami ise Levant Denizi faunası için ilk kayıttır. Ayrıca, Brachynotus gemmellaroi (Rizza, 1839) Türkiye'nin Karadeniz kıyılarından ve Marmara Denizi'nden, Gonioinfradens paucidentatus (A. Milne-Edwards, 1861) ve Percnon gibbesi (H. Milne Edwards, 1853) Türkiye'nin Ege Denizi kıyılarından, Herbstia condyliata (Fabricius, 1787) Türkiye'nin Ege ve Levant Denizi kıyılarından, Ebalia edwardsii Costa, 1838, Lissa chiragra (Fabricius, 1775), Pisa hirticornis (Herbst, 1804), Inachus thoracicus Roux, 1830, Palicus caronii (Roux, 1830) ve Pinnotheres pisum (Linneaus, 1767) ise Türkiye'nin Levant Denizi kıyılarından ilk kez rapor edilmektedir. Bu tez çalışmasında Türkiye denizlerinden ilk kez rapor edilen 6 türle birlikte Türkiye denizlerinden bugüne kadar rapor edilen yengeç türlerinin sayısı 114'e ulaşmıştır. Bugüne kadar Türkiye kıyılarından rapor edilen tüm yengeç türlerini içeren veri seti üzerinden yapılan kümeleme analizi sonucunda, Ege Denizi kıyısı ile Levant Denizi kıyısının tür kompozisyonu bakımından %72,3'lük benzerlik oranıyla birbirlerine en çok benzeyen kıyılar oldukları görülmüştür. Ayrıca Karadeniz kıyısının tüm kıyılar içerisinde en farklı tür kompozisyonuna sahip olduğu ve en çok benzediği deniz olan Marmara Denizi'yle arasında ancak %25,4 oranında benzerlik bulunduğu anlaşılmıştır. Bunun yanında, tüm türleri içeren veri setinden yabancı türler çıkarıldıktan sonra yapılan kümeleme analizi yabancı türlerin özellikle Ege ve Levant Denizi kıyılarındaki yengeç faunasının tür kompozisyonunda önemli derecede değişikliğe sebep olduğunu göstermiştir. Bunlarla birlikte, çalışmada elde edilen habitat ve derinlik verisi sayesinde pek çok türün Akdeniz'deki yayılım alanlarında daha önce bilinenlerden farklı habitat tiplerinde de bulunabildiği ve daha geniş derinlik aralıklarında yaşayabildiği anlaşılmıştır.

In this study, carried out to determine the species of brachyuran crabs found in the littoral zone along the Turkish coasts in the Black Sea, the Sea of Marmara, the Aegean Sea and the Levantine Sea, material collected from various habitat types and depths (0–225 m) at 172 sampling sites were examined. The examination of this material, consisting of 863 individuals (558 males and 305 females), revealed 78 species belonging to 28 families and 52 genera. Of these species, Homola barbata (Fabricius, 1793), Calappa tuerkayana Pastore, 1995, Paragalene longicrura (Nardo, 1869), Eurynome spinosa Hailstone, 1835, Distolambrus maltzami (Miers, 1881) and Pilumnus villosissimus (Rafinesque, 1814) are reported for the first time from Turkish seas. Among these, E. spinosa is a new record for the Eastern Mediterranean Basin, and C. tuerkayana and D. maltzami are new records for the fauna of the Levantine Sea. In addition, Brachynotus gemmellaroi (Rizza, 1839) is reported for the first time from the Turkish coast of the Black Sea and from the Sea of Marmara, Gonioinfradens paucidentatus (A. Milne-Edwards, 1861) and Percnon gibbesi (H. Milne Edwards, 1853) are reported for the first time from the Turkish coast of the Aegean Sea, Herbstia condyliata (Fabricius, 1787) is reported for the first time from the Turkish Aegean and Levantine coasts, and Ebalia edwardsii Costa, 1838, Lissa chiragra (Fabricius, 1775), Pisa hirticornis (Herbst, 1804), Inachus thoracicus Roux, 1830, Palicus caronii (Roux, 1830) and Pinnotheres pisum (Linneaus, 1767) are reported for the first time from the Turkish Levantine coast. Along with six species which are reported for the first time from Turkish seas in this study, the number of Brachyuran crab species known from Turkish seas is increased to 114. Cluster analysis, based on a data set including all Brachyuran crabs recorded from Turkish seas until now, showed that the Aegean and the Levantine coasts are the most similar in terms of species composition with a similarity level of 72.3%. Considering the similarity among coasts at four different seas, the Black Sea coast is the most divergent from other coasts, and it shares a similarity of only 25.4% with the coast most similar to it, that of the Sea of Marmara. Additionally, cluster analysis, based on a filtered data set which excluded alien species, showed that alien species caused considerable alteration in the species composition of the Brachyuran fauna, especially on the Aegean and the Levantine coasts. Besides these, by means of habitat and depth data obtained during the study it was seen that many of the species can also be found in different habitats and can inhabit greater depth ranges than previously known in their distribution area in the Mediterranean.