Yükselen teknoloji ürünü bıtcoın`in arz – talep ve fiyat hareketlerinin markov rejim değişim hata düzeltme modeli ile incelenmesi

Abstract

Bu tez, piyasanın farklı dönemlerinde Bitcoin'in arz – talep ve fiyat temelleri arasındaki ilişkiyi analiz etmektedir. Tezde, 10.02.2017 – 26.03.2019 dönemlerini kapsayan günlük veriler kullanılmıştır. Klasik Birim Kök, Johansen Eşbütünleşme ve Markov Rejim Değişim Hata Düzeltme yöntemleri ile hipotezler açıklanmıştır. Bitcoin arzı; Enerji Tüketim Endeksi ile, Bitcoin talebi; İşlem Ücreti ile açıklanmıştır. Bitcoin fiyatı, BTC/USD cinsinden ele alınmıştır. Kontrol değişkeni olarak ise, Hashrate değişkeni modele dâhil edilmiştir. Tezde ilk olarak, serilerin durağanlığı Genişletilmiş Dickey Fuller ve Phillips Perron yöntemleri kullanılarak bulunmuştur. Testler sonucunda serilerin I(1) düzeyinde durağan olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Johansen Eşbütünleşme testi ile uzun dönem dinamikleri üç eşbütünleşik vektör ile karakterize edilmiştir. Ortalama, Sabit terim, Otoregresif Parametrelere ve Değişen Varyans'ın rejimler arasında değiştiği mümkün Markov Rejim Değişim Hata Düzeltme Modelleri tahmin edilmiş, bilgi kriterlerine göre üç rejimli ve iki gecikmeli MSIA(3) – VECM(2,2) modeli en uygun model olarak seçilmiştir. Düzgünleştirilmiş olasılıklar ve geçiş olasılıkları matrisi ile dönüm noktaları belirlenmiştir. Her bir rejimde geçirilen süre ve bu rejimlerde Bitcoin fiyatının ortalaması hesaplanmıştır. Ek olarak rejim dönemlerinde, Bitcoin ile ile ilgili medyada yer alan haberler incelenmiş ve rejimlerin DOW Teorisine uygunluğu test edilmiştir. Sonuç olarak, Bitcoin kripto varlığını etkileyen bir çok dış faktör olmasına rağmen üç rejimli ve iki gecikmeli MSIA(3) – VECM(2,2) modelinin piyasa dengesini ve iş çevrimlerini iyi bir şekilde temsil ettiği görülmüştür. MSIA(3) – VECM(2,2) modeli ile belirlenen ilk rejimde piyasa dengededir. Bu rejimde Bitcoin fiyatı ve talebi azalırken, arzı artmaktadır. İkinci rejimde Bitcoin fiyatı ve arzı azalırken, talep artmaktadır. Rejim 2'de `Ayı Piyasası` etkindir. Üçüncü rejimde ise, Bitcoin fiyatı ve arzı artmaktadır. Rejim 3'de ise, `Boğa Piyasası` etkindir.Anahtar Kelimeler: Markov Rejim Değişim, Durağanlık, Eşbütünleşme, Bitcoin, Arz, Talep, Fiyat.

This thesis analyses the relationship between Bitcoin price and supply – demand fundamentals of Bitcoin. In the thesis, daily data covering the 10.02.2017 – 26.03.2019 periods were used. Hypotheses were explained by using the Classical Unit Root, Johansen Cointegration and Markov Regime Switching Vector Error Correction Methods. Respectively, the supply and demand of Bitcoin are explained by Bitcoin Energy Consumption Index and Transaction Fee. As a control variable, Hashrate is included in the model. Bitcoin price is considered in BTC/USD. First, stationary situation of the variables was determined by Augmented Dickey Fuller and Phillips Perron Tests. As a results of these tests, it was found that the variables were stationary at I(1) level. The long term dynamics are characterized by three cointegrated vector with Johansen Cointegration Test. To determine best Markov Switching Model, the possible Markov Regime Change Error Correction Models in which the mean, constant term, autoregressive parameter and heteroscedasticity vary between regimes have been estimated. According to the information criteria, with three regimes and two lags MSIA(3) – VECM(2,2) model was chosen as the most suitable model. By using smoothed probabilities and transition probability matrix, the milestones were determined. Spending time and the average price of Bitcoin in each regimes was calculated. During the regime periods, the media coverage of Bitcoin was examined and the compatibility of the regimes with the Dow Theory was tested. In conclusion, although there are many external factors affecting the Bitcoin asset, it is seen that the MSIA (3) - VECM (2,2) model with three regimes and two lags represents market equilibrium and business cycles. In the first regime determined by the MSIA (3) - VECM (2,2) model, the market is in equilibrium. In this regime, while Bitcoin price and demand decrease, supply increases. In the second regime; while Bitcoin price and supply decrease, demand increases. `Bear Market` is effective in Regime 2. In the third regime, Bitcoin price and supply increase. `Bull Market` is effective in Regime 3.Keywords: Markov Switching, Stationary, Cointegration, Bitcoin, Supply, Demand, Price.