Yeraltı demiryolu projelerinde kritik risklerin faktör analizi ile belirlenmesi ve değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye'de son yıllarda sosyo-ekonomik şartların gelişmesi için altyapı projelerinin gerçekleştirilmesi ihtiyaç haline gelmiştir. Bütçesi bir milyar doların üstünde kalan projeler mega projeler olarak adlandırılmaktadır. Bu kapsamda yer alan başlıca projeler demiryolu, karayolu, köprü, tünel, enerji ve tesis kurulumu projeleridir. Tamamlanan mega projelerde bazıları 3. Havalimanı, Avrasya Tüneli, 3. Boğaz Köprüsü, çeşitli metro hatlarıdır. Bu projelerden biri olan Marmaray Projesi, Asya ve Avrupa kıtaları arasında kesintisiz ulaşım ve demiryolu ağı elde etmek için tasarlanmıştır. 1999 yılında proje için kredi anlaşması imzalanmıştır. Boğaz tüp geçiş tünellerinin yapımına 2004 yılında başlanmıştır. 2008 yılında demiryolu araçlarının alımı ve Haydarpaşa-Gebze, Sirkeci-Halkalı banliyö hatlarının iyileştirilmesi için sözleşmeler imzalanmıştır. 29 Ekim 2013 tarihinde boğaz geçişi yolcu taşımacılığına başlanmıştır. 11 Mart 2019 tarihinde ise eski banliyö hatlarının iyileştirilmesi tamamlanmış ve Gebze – Halkalı arasında kesintisiz yolcu taşımacılığı başlatılmıştır.Uzun süreçler gerektiren ve uluslararası sözleşmeler, kreditörler ve yükleniciler içeren bu gibi projeler, proje yönetimi olgusunun akademisyenlerin ve uygulayıcıların ilgisini çeken ve çalışılan bir konu haline gelmesine zemin hazırlamıştır. Bu tezin amacı, demiryolu projelerinde faktör analizi yöntemi kullanarak projelerde karşılaşılabilecek risk faktörlerinin çeşitli bileşenlerini keşfetmek ve bu bileşenleri tanımlamaktır. Literatürde projelerde risk yönetimi, projelerin diğer bölümleri ile kıyaslandığında daha az çalışılan bir konu olduğu göze çarpmaktadır. Gerçek bir tehlike olarak projelerde karşımıza çıkan bu olgu için literatüre çalışmalar kazandırılarak daha çok uygulanması hedeflenmektedir. Çalışmanın birinci bölümünde proje risk yönetimi süreci, risk tanımlama süreci ve risk analiz yöntemleri, risk tepkilerinin nasıl planlanacağı açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde altyapı projelerinde risk yönetimi, risk faktörlerinin hangi çalışmalarla belirlendiği ve bu faktörlerin neler olduğuna yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Marmaray Projesinin temeline, projenin aşamaları, işveren ve yüklenici bilgileri, yapımına ve araçların tedarikine dair bilgilere yer verilmiştir. Bölümün devamında ise araştırmanın metodolojisi ve çalışma sonunda elde edilen bulgu ve sonuçlara yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Marmaray Projesi, Yüklenici, Risk Faktörü, Uluslararası Sözleşmeler, Kreditör, Faktör Analizi

In the recent years realization of infrastructure projects in Turkey becomes a must in order to enhance socio-economic conditions. The projects of which budgets exceeds one million dollars are named as mega projects. The projects fall under this scope are railway, highways, bridges, tunnels, energy and facility construction projects. 3. Airport, Avrasya Tunnel, 3. Bosphorus Bridge and several metro projects are among the completed mega infrastructure projects. One of these projects Marmaray Project is projected to have an uninterrupted transportation system and railway connection between Asia and Europe. Iin 1999 financing contract has been signed for project. In 2004 construction of Bosphorus tube crossing has started. In 2008 contracts for rolling stock purchasing and Haydarpaşa-Gebze, Sirkeci-Halkalı commuter rail upgrading have been signed. On 29 October 2013 bosphorus tube crossing construction has been completed and passenger transport has started with five car train sets. On 11 March 2019 upgrading work of the old commuter line has been completed and direct transportation between Gebze-Halkalı has started. The projects requiring long periods and including international contracts, creditors and contractors turned project management an important concept which draws attention of academic researchers and practitioners and provides a basis for being a highly studied concept. The aim of this master's thesis is to explore the several components of risk factors which may be faced in the projects and identify these components by using factor analysis method. Project risk management in literature has been studied less than other aspects of the Project management. By providing more studies to literature regarding this concept which is being faced throughout the projects, it has been aimed to make this concept more applicable. In the first section of the study information regarding project risk management process, risk identification process and risk analysis methods and how risk responses need to be planned are tried to be explained. In the second section risk management in infrastructure project, with which studies the risk factors are determined and those factors are explained. In the third section the history of Marmaray Project, phases of the Project, employer and contractors, its construction and rail cars provision are given. In the continuation of this section: the methodology of the study and the findings and results received at the end of the study are explained.Keywords: Marmaray Project, Contractor, Risk Factor, International Contracts, Creditor, Factor Analysis