20. yüzyıl Osmanlı Devleti`nde kurumlara zekât verilmesi ile ilgili tartışmalar: Donanma örneği

Abstract

Osmanlı Devleti'nin son döneminde asrın harp teknolojisinin gerisinde kalan ve devletin sınırlarını savunacak gücü kaybetmiş donanmasının, devlet eliyle ıslahının ekonomik bakımdan mümkün olmayışı, donanmanın ıslahına yönelik farklı kaynak arayışlarının kapısını aralamıştır. Kaynak arayışı içerisine giren kimseler, Sultan II. Abdülhamid döneminde verilen devlet nişanlarının donanma lehine teberru edilmesi, müzelerde bulunan âsâr-ı atîkanın satılması, kitap ve risalelerin belli bir sayısından, süreli yayınların ise yılın bir gününden elde edilecek gelirin donanmaya verilmesi gibi çeşitli önerilerde bulunmuşlardır. Devletin gündemini meşgul eden bu meselenin çözüme kavuşturulması için çeşitli mali ibadetlere de başvurulmuştur. Özellikle zekât ve kurban paralarının donanma giderlerine harcanması fikri Osmanlı'nın son döneminde furû alanındaki tartışma konularından birini teşkil etmiştir. Bireysel arayışların yanı sıra II. Meşrutiyet döneminde kurulan Donanma-yı Osmânî Muâvenet-i Milliye Cemiyeti de halkın donanmaya iâne fikrine ikna edilmesi için konferanslar düzenlemek, gazetelerde yayınlar yapmak gibi çeşitli faaliyetlerde bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, zekât, donanma, iâne, kurum.

In the last period of the Ottoman Empire, that the navy which lagged behind war technology and lost its power to defend the boundaries of the state, opened the door to the search for different resources for the improvement of the navy. People who are in search of resources issued various proposals such as endowing the insignias of the state in favor of the navy, the sale of the antiquities in museums, giving a daily receipt from certain number of books and treaties, and the periodic publications to the navy. Various financial practices had also been used to resolve this issue which had occupied the state's agenda. In particular, the idea of spending the money of zakat and sacrifice for navy's expenditure was one of the topics of discussion in the last period of Ottoman Empire. In addition to individual quests, the Guild of Donanmay-ı Osmani Muavenet-i Cemiyye, which was established in the period of the second constitutional monarchy, carried out various activities such as organizing conferences and publishing publications in order to convince the public for idea of helping the Navy.Key Words: Ottoman, zakat, navy, help, institution.