Politik şiddet deneyimi ve ahlaki temeller kuramı: Politik şiddete maruz kalan Suriyeli ergenler ile politik şiddet deneyimi yaşamayan Türk ergenlerin ahlaki temellerinin incelenmesi

Abstract

Politik şiddetin ahlaki gelişim üzerinde ki etkisini Ahlaki Temeller Kuramı çerçevesinde ele alan bu araştırmada, farklı derecelerde savaşa maruz kalan iki grubun ahlaki temelleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Spesifik olarak, savaş deneyimi olmayan Türk ergenlerin (n=23) ve savaş deneyimi olan Suriyeli ergenlerin (n=23) ahlaki temelleri, ahlaki temel ihlali durumlarını içeren Ahlaki Temeller Senaryoları aracılığıyla iki farklı bağlam altında incelenmiştir: politik ve politik olmayan bağlam. Katılımcıların senaryolara yönelik yargıları ve yorumları içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Gruplar arası kültürel farklılığı kontrol etmek amacıyla uygulanan Ben Kimim Testi, Türk ve Suriyelilerin kültürel olarak birbirlerinden anlamlı şekilde farklılaşmadıklarını göstermiş olup, katılımcıların ahlaki yargılarında ki farklılaşmanın kültürden ziyade politik şiddet deneyimi ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Türk ve Suriyeli ergenlerin bakım, sadakat ve kutsallık ihlali içeren senaryolara yönelik ahlaki yargılarında senaryonun bağlamına göre (politik ve politik olmayan) herhangi bir farklılaşma bulunmazken, Türk katılımcılardan farklı olarak, Suriyelilerin adalet ve otorite ihlali içeren senaryolara yönelik ahlaki yargılarının senaryonun bağlamına göre farklılaştığı bulunmuştur. Suriyelilerden bazıları, adalet ve otorite temelleri için, politik olmayan senaryolarda ki davranışı ahlaki ihlal olarak yargılarken, politik senaryolarda ki davranışı çeşitli gerekçeler öne sürerek meşrulaştırmış ve ahlaki olarak uygun bulduklarını belirtmiştir. Bu bulgu, politik şiddet deneyiminin ahlaki temeller üzerindeki etkisini yansıtmakta olup, savaş mağduru çocukların ahlaki temellerini incelerken onların ahlak yorumlamalarında ki nüansları ortaya çıkarabilecek politik senaryolar kullanmanın önemini göstermektedir. Son olarak katılımcıların ahlak yorumlamalarından yola çıkılarak, kuramın modern, Müslüman, Ortadoğu ülkelerinde ki geçerliliğine, önerdiği prototipik duygulara ve ahlaki temellerin içeriklerine yönelik çıkarımlarda bulunulmuştur.

To investigate the effects of exposure to war on moral reasoning of adolescents, two groups differing in their levels of exposure to war was compared: Turks (n=23) who has no experience of war and Syrians (n=23)who has been exposed to war. More specifically, moral foundations of Syrian and Turkish adolescents were examined through Moral Foundations Scenarios involving moral violations, under two conditons: political and non-political conditions. The participants' responses to Moral Foundations Scenarios were analyzed through content analysis. Considering the results of Who am I test, the differentiation in the moral judgements of Turkish and Syrian adolescents are considered to be related to political violence rather than culture.. While there has found no difference between Turkish and Syrian adolescents moral judgements for care, loyalty and purity scenarios with respect to the conditions of the scenarios (political and non-political conditions), unlike Turkish adolescents, Syrians' moral judgements for fairness and authority scenarios were found be different in political and non-political conditions. For fairness and purity scenarios, while Syrian adolescents judged the behavior as moral violation under non-political conditions, they morally justified the behavior under political conditions by offering several excuses. This finding reflects the effect of political violence of adolescents' moral foundations, and points out the importance of use of political scenarios which reveals the nuances in adolescents' moral reasoning who has been exposed to war. Finally, inferences were made about the validity of the MFT in modern, Muslim and Middle Eastern samples, proposed prototypical emotions, and content of the moral foundations.