Birinci Dünya Savaşı Dönemi`nde kadınların ücretli çalışma hayatına katılımı: Osmanlı imparatorluğu ile Avrupa ülkelerinin karşılaştırılması

Abstract

Kadın emeği ve tarihyazımı uzun yıllar ihmal edilen bir alan olduktan sonra, feminist tarihçilerin ve kadın tarihi çalışan araştırmacıların çabalarıyla görünürlük kazanmıştır. Kadın dergileri ve romanlarla başlayan kadın tarihi yazımı, Osmanlı Türkçesi'ne dair zorluklarla uzun yıllar ihmal edilmiş olan arşiv belgeleri yardımıyla daha da görünür olabilmektedir. Ücretli kadın emeğinin tarihini incelemek açısından en önemli olgulardan birisi savaş olurken, bu çalışma ile kadınların ücretli emeğinin Birinci Dünya Savaşı döneminde Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ve Avrupa ülkelerindeki durumu hem sektörel bazda hem de istatistiksel veriler yoluyla incelenerek, iki bölge arasında kıyaslamalı bir değerlendirme yapılmıştır. Sanayileşme, toplumsal hareketler ve teknolojik değişimler gibi etkenler her ülkede farklı etki ederken, bazı açılardan benzerlikler taşıyabilmektedir. Bu kapsamda, kadın emeğinin savaş öncesindeki hali anlatılmış, sunulan bu genel çerçeve ile Birinci Dünya Savaşı periyodundaki gelişim Osmanlı ve Avrupa ülkeleri için karşılaştırmalı olarak irdelenmiştir. Kadın emeğinin tarihsel incelemesi yapılırken, kısıtlı bir bölgede incelemek, kadın emeğinin genel çerçevesini oluşturmada eksikliğe yol açabilmektedir. Bu bağlamda Osmanlı İmparatorluğu'ndaki ücretli işçilik yapan kadınların durumu, Avrupa ülkelerindeki kadınlara kıyasla belirli farklılıklar taşırken, Avrupa için yapılan inceleme ile birlikte kadınların çalışma koşulları, toplumsal bakış ve savaşın etkisi açısından hemen her bölgede sistematik ortaklıklar olduğu da ortaya çıkarılmıştır.

Women labor and historiography of, which are neglected for long years, become apparent in efforts of feminist historians and researchers in women history area. Women historiography in Turkey has started with working on women's magazine and novels, is able to become more apparent by using archive although it has challenges about reading in Ottoman Turkish. With that one of the most significant facts is war for women's paid work, in this study, following that women labor in Ottoman Empire and Europe has been examined on sectoral basis and through statistical data, two parts of the world have been evaluated as comparatively. While factors such as industrialization, social movements, and technological changes affect to all countries in different ways, it is able to have similarities at some points. In this context, women labor how was before the First World War has been told and, given this general framework, the developments and the changes of women labor in the war period for Ottoman and Europe has been unfolded as comparatively.Studying on historical evaluation of women labor in restricted area or region would fall short of forming the general frame and structure for women labor status. In this regard, the status of women in paid work in Ottoman on this period, either differs from the other women in Europe or it has similar structural nature about social view on women work, working conditions and impact of the war on the improvements in participation in almost everywhere within mentioned regions.