Vergi kültürünün inşası

Abstract

Çalışmanın amacı bir verginin ihdas edilmesi ve tahsili aşamalarını kapsayan vergileme sürecinde vergi kültürünün nasıl inşa edildiğini ortaya koymaktır. Kültür salt antropolojik veya sosyolojik bir olgu olmayıp, çeşitli disiplinlerde kültleşmiş belli başlı değerleri, inançları, usulleri, gelenekleri açıklamak için de kullanılmaktadır. Bu bakımdan bir üst yapı olarak kültür bölümlenmiştir ve spesifik olarak bir ulusun yemek kültürü, sanat kültürü ve vergi kültürü gibi pek çok alt kümeye sahiptir. Tüm bu kümelerin ortak özelliği ise belirli bir alanda paylaşılan normlar, değerler ve davranış standartları sunmalarıdır. Ulusal kültürün alt kümesi olan vergi kültürünün temel unsurlarının belirlenmesi, kültürel normların, değerlerin ve davranış standartlarının ne şekilde oluştuğu ve bunların birer kültürel norma dönüşerek toplumu oluşturan bireylerin davranışlarına nasıl yön verdiği bu çalışmada cevabı aranan problemdir. Her ülkenin ulusal kültürü benzersiz olduğu gibi, her ülkenin vergi kültürü de benzersizdir ve tarihsel dinamiklerden beslenmektedir. Bireyler vergileme sürecinde takınacakları tutumları ve gösterecekleri davranışları her seferinde yeniden tasarlamamakta; bunun yerine vergi kültürünün verili kategorileri içerisinde seçim yapmaktadır. Bu sebeple bir ulusun mensupları gönüllü bir şekilde vergi verme gereği duyarken; başka bir ulusun mensuplarının vergi direncine eğilim katsayısı oldukça yüksek olabilmektedir. İşte, vergi kültürü farklılaşan bu davranışın nedenidir. Tez çalışmasında ulaşılan sonuç ülkelerin vergi kültürünü inşa eden dört unsur bulunmaktadır. Bunlar bir ulusun vergileme hususunda sahip olduğu tarihsel geçmiş, vergi mükellefleri, vergi otoritesi ve son olarak muhasebe meslek mensupları şeklindedir. Her bir unsurun vergi kültürüne katkı sağlama yoğunlukları ise eşit değildir. Vergilerin konulması ile başlayan yasama sürecini, vergi tekniğini, vergi kanunlarını ve yürütme sürecinin icracısı olan vergi idaresini kapsayan aktör olan vergi otoritesinin uygulamaları ile yarattığı kültürel kodlar vergi kültüründe algının oluşması, tutuma dönüşmesi ve uyum veya uyumsuzluk davranışının şekillenmesinde öncelikli belirleyicidir.

The aim of this study is to reveal how a tax culture, that involves the levying and collection phases of taxes in the taxation process, is built. Culture is not merely an anthropological or sociological phenomenon, but it is also used to explain certain values, beliefs, procedures and traditions that have become cults in various disciplines. In this respect, culture as a superstructure is segmented and, specifically, it has several subsets, such as a nation's food culture, art culture and tax culture. The common feature of all these cultures is that they offer the norms and behavior standards that are shared in a certain area. The problem to be addressed in this study is to identify the main actors of the tax culture, which is a subset of national culture, how cultural norms, values and standards of behavior are formed and how they turn into cultural norms and shape the behaviors of individuals who constitute a society. The tax culture of each country is unique, as is the case in national culture, and it is bolstered by historical dynamics. Individuals do not arrange their attitudes and behaviors in the taxation process each time, instead, they make choices within the given categories of tax culture. Therefore, while the members of a certain nation feel the need to pay their tax voluntarily, the coefficient of tax resistance tendency for the members of another nation can be rather high. Tax culture is the very reason behind these different attitudes. This thesis study found that there are four actors building the tax cultures of countries. These are the historical background of a nation with respect to taxation, taxpayers, tax authority and finally members of the profession of accounting. The intensity of the contribution of each actor in the tax culture is not equal. The cultural codes created by the applications of the tax authority, which is the actor that subsumes the legislative process which starts with the levying of the taxes, tax technique, tax laws and tax administration which implements the execution process, are the primary determinants in the formation of perception in tax culture, the transformation of this into attitude and the formation of the compliance or non-compliance behavior.