Fâtımîler Dönemi İsmâilî inanç sistemi

Abstract

Fikir ve eylemleri, toplumun önemli sosyolojik konularından biri olduğu gibi aynı zamanda toplumun biçimlenmesinde etkin role sahip bir olgudur. İslam dünyasında siyasî iktidarın kimde veya hangi gurupta olacağı ve bunun neye göre belirleneceği hususu tartışmalıdır. Kimileri bu hususun ayetlerde ve hadislerde belirtilmeyerek toplumun iradesine ve seçim esasına bırakıldığını savunurken kimileri de idarenin kimde olacağı hususunun Allah ve resulü tarafından net ve kesin bir şekilde belirtildiğini iddia etmektedir. Bu farklı yaklaşımlar, İslam toplumunda günümüze kadar gelen bölünmelere sebep olmuştur. Bu nedenle İslam toplumundaki farklılaşmanın ve gruplaşmanın mihenk taşını, iktidarın kimde ve nasıl olması gerektiği hususunun oluşturduğunu söylemek mümkündür.İslam tarihinde bu noktadan hareketle ortaya çıkan en önemli fırkalardan biri de İsmâiliyye fırkasıdır. Bu fırkanın temel felsefesi, siyasî iktidarın, dinin kurucusu konumunda olan Hz. Peygamber'in damadı ve amcazadesi olan Hz. Ali ve ailesinin hakkı olduğu ve bunun da Allah ve resulü tarafından nasla belirlendiği fikrine dayanmaktadır. Bu inancın bir yansıması olarak itikadi alandaki diğer konularda da bu fikri destekleyecek yaklaşımlar sergilenmiş ve metotlar geliştirilmiştir. İsmâilîler bu fikirlerini ispatlamak için her türlü argümanı kullanmış ve kendi fikirlerine engel teşkil eden Kur'ân'ın ayetlerini batınî yoruma başvurarak fikirleriyle uyumlu hale getirmeye çalışmışlardır. Ortaya attıkları İmâmet doktrinini ispatlamak için kainattaki nizamdan örnekler vermiş ve vesâyet olgusunu icat etmişlerdir. Ayrıca nübüvvet ve ahiret konularına Sünnî düşünceden farklı bakış açıları geliştirmişlerdir.

The Fâtımîd period is considered to be the golden age for the İsmâilî Da'wa since it was established and claimed power in North Africa. The Ismailis made Cairo the center of the İsmâilî mission and tried to organize it throughout the World. In General, Religion and politics are inseparable in History. This is why the researcher put this vision to the table of research and began to discuss the İsmâilî belief in the Fâtımîd period. This dissertation lies in four main parts; the second one includes two points, one of them gives a survey of the Fâtımîd period, while the other one generally discusses the main aspects of the İsmâilî belief. This was achieved through an introduction to the fundamental points in Islamic theology.When an Islamic sect such as the Ismailis is studied, undoubtedly we have to focus on its philosophical aspect. However, the main aim for the researcher was the theological side. Hence, the researcher followed the Islamic theological school starting with God, Prophets and Resurrection. These three points represent the other three parts of the dissertation. The researcher focused in his thesis on the İsmâilî sources themselves, thus to avoid any misunderstanding or misinterpretation through the research process. In addition, the researcher tried to pursue the way Ismailism affected many cultures as well as its effects on others. For instance, studying the links among Neoplatonic philosophy, Indian philosophy and İsmâilî thought.