Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimeler

Abstract

Bu araştırmada Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimeler incelenmiştir. Farsça veTürkçe, çok eski dönemlerden bu yana karşılıklı ilişkiye ve etkileşime sahip iki dildir. Farsça,bugünkü Türkiye coğrafyasında Arapçadan sonra İslam dünyasının en önemli dili olarak uzunyıllar boyunca kullanılmış ve ilgi odağı olmuştur. Bugüne kadar Türkçe ile Farsça edebiyatetkileşimine dair birçok çalışma yapıldı. Ancak bu çalışmalarda Türkçe ve Farsça dillerininetkileşimini konu alan çalışmaların yeterli olduğu söylenemez. Oysa günümüz Türkçesindebin üç yüzü aşkın Farsça kökenli kelime mevcuttur. Bu kelimelerden türetilen diğer sözcük,deyim ve atasözleri göz önünde bulundurulduğunda ise bu sayı altı bini aşmaktadır. Aynışekilde Farsçada da çok sayıda Türkçe kökenli sözcüğün varlığı söz konusudur.Türkçede kimi zaman Farsça kökenli bazı kelimeler, tıpkı Türkçe kökenli bir sözcükgibi kullanılmış ve bu kelimelerden Türkçe ve Farsça ekler yardımıyla yüzlerce kelime,kavram ve deyim türetilmiştir. Söz gelimi `can, ateş, para, yaban ve zor` sözcüklerindensırasıyla 200, 90, 100, 80 ve 50 civarında sözcük türetilmiştir. Araştırmalar Türkçedekullanılan Farsça kökenli kelimelerin önemli bir kısmının etkileşim sonucu ses, yapı ve anlamdeğişimine uğradığını, hatta kimi zaman Farsçada hiç kullanılmayan yeni anlamlarkazandığını ve farklı yapılar kurduğunu göstermektedir. Bu araştırmada Türkiye TürkçesindeFarsça kökenli kelimelerin yapı, ses, anlam ve tür bakımından durumları ile kullanıldıklarıalan ve kullanım biçimleri ele alınmıştır. Ardından Türkçedeki Farsça kökenli kelimelerdentüretilen kelime, deyim ve atasözlerine yer verilmiştir.Anahtar kelimeler: Türkçe, Farsça, Diller arası etkileşim, Türkiye TürkçesindeFarsça kökenli kelimeler.

This research investigates Turkey Turkish words of Persian origin. Persian andTurkish are two languages that have been interrelated and interacting during past centuries.Persian, in the contemporary geography of Turkey, after Arabic as the most importantlanguages of the Islamic world has been used for many years and attracted attentions. To date,many studies on the interactions of Turkish and Persian literature have been conducted.However, among them, the studies specifically on the interaction of Turkish and Persianlanguages are still insufficient. In fact, in today's Turkish there are more than three thousandwords of Persian origin. When other derived words including idioms and proverbs from thesemain words are taken into consideration, this number exceeds six thousand words. Likewise,there are many Turkish origin words in Persian.Some words of Persian origin have been treated as a word of Turkish origin andhundreds of words, structures and idioms are derived from these words with the application ofvarious Turkish and Persian suffixes. For example, from the words `can` (life) `ateş` (fire),`para` (money), `yaban` (wild) and `zor` (hard) respectively 200, 90, 100, 80 and 50 newwords are derived. The research shows that a significant portion of the Persian-origin wordsused in Turkish have undergone a change of pronunciation, structure and meaning as a resultof interaction so that sometimes they have acquired new meanings that are never used inPersian and have established different structures. In this research, the words of Persian originin Turkey Turkish have been studied for their structure, pronunciation, meanings and typeswith their usage field and usage pattern. Moreover, the words, idioms and proverbs derivedfrom the Persian words in Turkish are included.Key words: Turkish, Persian, Interaction between languages, Persian words in TurkeyTurkish.