Romatoid artrit`li hastalarda öz-yeterlilik algısı ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, Romatoid Artrit tanısı olan bireylerde öz-yeterlilik algısı ile yaşam kalitesini belirleyerek aralarındaki ilişkiyi ve etkileyen faktörleri değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı, ilişki arayıcı ve karşılaştırmalı tasarımda planlandı. Araştırmanın evrenini, bir üniversite hastanesinin Romatoloji polikliniğine başvuran hastalar, örneklemini ise bu hastalar arasında araştırma kriterlerini karşılayan, RA tanısı olan 300 birey oluşturdu. Verilerin toplanmasında 'Yapılandırılmış Bilgi Formu', 'Artritlerde Öz-etkililik Ölçeği(AÖÖ)' ve 'Sağlıkla İlişkili Yaşam Kalitesi Ölçeği (SF-36)' kullanıldı. Verilerin analizi SPSS 22 paket programı ile tanımlayıcı istatistikler, karşılaştırmalı istatistiksel analizler ve kolerasyon analizleri kullanılarak yapıldı.Artritlerde Öz-etkililik Ölçeği (AÖÖ) toplam puan ortalaması 106,39±40,31, en düşük puan ortalamasının Ağrıda Öz-Etkililik (22,17±12,40) alt boyutunda, en yüksek puan ortalamasının ise El-Kol Fonksiyonunda Öz-Etkililik (32,58±13,79) alt boyutunda olduğu belirlendi. Sağlıkla İlişkili Yaşam Kalitesi (SF-36) ölçeğinden en düşük puan ortalamasının Fiziksel Rol Kısıtlılığı (33,06±42,46) alt boyutundan, en yüksek puan ortalamasının ise Sosyal Fonksiyon (64,56±35,90) alt boyutundan alındığı saptandı. AÖÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları ile SF-36 ölçeği alt boyut puan ortalamaları arasında pozitif yönde, çok zayıf, zayıf ve orta düzeylerde ilişki olduğu belirlendi (p≤0,05). Kadın cinsiyet faktörü, düşük eğitim düzeyi, çalışmama, ileri yaş, hastalık süresi ve ek hastalık varlığı gibi bireysel özelliklerin öz-yeterlilik algısı ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediği belirlendi (p≤0,05).Sonuç olarak; RA tanısı olan bireylerin öz-yeterlilik algısının orta düzeyde olduğu, sağlıkla ilişkili yaşam kalitesinin ise iyi olmadığı, öz-yeterlilik algısı ve yaşam kalitesi arasında az da olsa pozitif yönde ilişki olduğu belirlendi(p≤0,05). Bazı bireysel ve hastalık özelliklerinin öz-yeterlilik algısı ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediği görüldü (p≤0,05).

This research was planned in a descriptive, correlational and comparative design to determine the self-efficacy perception and quality of life in individuals with Rheumatoid Arthritis in order to evaluate the affecting factors and relationship between them. The study population consisted of patients who applied to the Rheumatology outpatient clinic of a university hospital and the research sample consisted of 300 patients diagnosed with RA who met the research criteria. The 'Structured Assessment Questionnaire', 'Arthritis Self-efficacy Scale' and 'Health Related Quality of Life Survey (SF-36)' were used to collect the data. The data was analyzed by using descriptive statistics, comparative statistical analysis and correlation analysis with the SPSS 22 software package.The lowest average score was determined to be in the Pain Self-efficacy (22,17 ± 12,40) subscale and the highest average score in the Self-efficacy Scale in Arm-Hand function subscale (32.58 ± 13.79) from the total average score for Arthritis Self-efficacy Scale (ASES) which was 106,39 ± 40,31. It was determined that the lowest average score of Health Related Quality of Life Scale (SF-36) was in the subscale of Role Limitation due to Physical functioning (33,06 ± 42,46) and the highest average score was in the subscale of Social Function (64,56 ± 35,90). It was established that there was a positive, very weak, weak and moderate relationship between the ASES total and subscale point averages and SF-36 scale subscale point averages (p≤0,05).It was determined that individual characteristics such as the factor of female gender, low educational level, nonemployment, advanced age, duration of disease and presence of comorbidity affects the self-efficacy perception and quality of life negatively (p ≤0.05).In conclusion; it was determined that the self-efficacy perception was found to be moderate in individuals diagnosed with RA, health-related quality of life was not good and there was, at the least, a positive relation between the self-efficacy perception and quality of life (p≤0.05). It was observed that some individual and disease characteristics affected the self-efficacy perception and quality of life adversely (p≤0,05).