Kırsal bir yerleşmenin ortaya çıkışı ve değişim sürecinin etnoarkeolojik bir yaklaşımla araştırılması: Niğde-Murtaza Köyü

Abstract

Bu çalışma toplumsal, kültürel, ekonomik, politik, savunma/askeri olguların ve coğrafi koşulların bir yerleşmenin ilk kurulma sürecinde nasıl belirleyici olduklarını, devamlılığını ve değişimleri nasıl etkilediğini açıklayabilmeyi amaçlamıştır. Bir başka tanımla, bu olguların ve koşulların yer ve mekân üretme pratiklerine olan etkilerini, yansımalarını konu almaktadır. Bu amaçla, Volkanik Kapadokya Bölgesi'nin sınırlarında Melendiz Bölgesi'nde yer alan Murtaza Köyü'nde etnoarkeolojik bir yaklaşımla etnografik, arkeolojik, tarihi, mimari ve coğrafi bulguları içeren kapsamlı bir araştırma yürütülmüştür. Yerleşme tarihi binlerce yıl önceye giden (Bizans Dönemi'ne kadar) ve geleneksel yaşam biçimini sürdürmeye devam eden Murtaza Köyü'nde yürütülen bu araştırma ile arkeolojinin sorunsalları arasında yer alan ''bir yerleşme yerinin ortaya çıkışı ve değişim süreçleri'' sorusuna etnoarkeolojik bir araştırma yaklaşımla Murtaza Köyü bağlamında açıklamalar getirilmeye çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Melendiz Bölgesi, Murtaza Köyü, yer ve mekân üretme pratikleri, yerleşme, mimari, iskân, değişim süreçleri, coğrafi koşullar, toplumsal olgular, etnoarkeoloji

This study aims to explain how social, cultural, economic, political and military phenomena and geographical conditions affect the processes of settlement, continuity and change. In other words; these conditions are investigated by means of its impact on the practices of creating place and space. An extensive ethnoarchaeological research is conducted in Murtaza village located in Melendiz region (Volcanic Cappadocia) involving ethnographical, archaeological, historical, architectural and geographical findings. Murtaza village maintains its traditional life style and its settlement history dates back to thousands of years ago. The research aims to come up with an explanation to the one of the main problematics of archaeology which is the formation of a settlement and the processes of change through time by using ethnoarchaeological methods in Murtaza Village (Niğde).Keywords: Melendiz region, Murtaza village, the formation of a settlement, the processes of change, architecture, phenomena, geographical conditions, ethnoarchaeology.