Eric Hobsbawm`ın tarih anlayışı üzerine sosyolojik bir inceleme

Abstract

Bu tez Eric Hobsbawm'ın (1917-2012) hayatı ve eserleri üzerine sosyolojik bir değerlendirmedir. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde Hobsbawm'ın yaşamöyküsü ve tarih anlayışı sosyolojik bir bakışla ele alınmıştır. Çok dilli ve çok kültürlü bir entelektüel olarak yetişen Hobsbawm bugün İngiliz Marksist Tarihçiler Grubu içinde kabul edilmektedir. Onun tarihçiliği endüstrileşmenin ortaya çıktığı ve sosyolojinin bağımsız bir disiplin olarak kurulduğu dönem olan 19. yüzyıla ve dünya savaşlarıyla, ekonomik, sosyal ve siyasal krizlerle şekillenen 20. yüzyıla odaklanmaktadır. Hobsbawm aşağıdan tarih yaklaşımı ile toplumun farklı tabakalarını ele alarak hem tarihin hem de sosyolojinin bilgi alanına katkıda bulunmuştur. Sıradan insanları tarihin esas aktörü olarak gören Hobsbawm'a göre tarih, siyasetin yanına sanatın, dinin, sosyal hayatın, ekonominin eklendiği geniş bir bütündür. Hobsbawm tarih değerlendirmelerinde yer yer farklı coğrafyalara da değinse bile değerlendirmeleri büyük ölçüde Avrupa'yı merkeze almaktadır.İkinci bölümde, Hobsbawm'ı etkileyen ve entelektüel altyapısını oluşturan teorisyenler ve çalışmaları, Hobsbawm'ın çerçevelerinden hareketle ele alınmıştır. Marx, Engels, Lenin, Luxemburg, Gramsci'nin eserleri ve fikirleri Hobsbawm'ın çalışmalarından değerlendirilmiştir.Üçüncü bölümde Hobsbawm'ın iki temel çalışma alanından ilki olan toplumsal hareketler değerlendirilmiş, modern ve modern öncesi toplumsal hareketlere ilişkin değerlendirmeleri ele alınmıştır. Bu çerçevede toplumsal hareketler döneme göre ise pre-politik ve politik olarak ve aktöre göre işçi ve köylü olarak ayrılmıştır. Bu ayrımlar arasındaki tarihsel süreklilik Hobsbawm'ın görüşlerinden hareketle vurgulanmıştır.Dördüncü bölümde Hobsbawm'ın ikinci temel çalışma alanı olan dünya tarihi incelenmiştir. Farklı ülkelerdeki tanınırlığına en çok katkı sağlayan dünya tarihi çalışmalarında Hobsbawm emperyalizmin gelişimini ve yayılmasını konu edinmiştir.Anahtar Kelimeler: Eric J. Hobsbawm, İngiliz Marksizmi, Toplumsal Hareketler, Sosyal Tarih, Marksist Tarihçilik, Dünya Tarihi, Aşağıdan Tarih

This thesis is a sociological research on the life and works of Eric Hobsbawm (1917-2012). This study consists of four chapters.In the first chapter, Hobsbawm's biography and his conception of history have been evaluated sociologically. As a multilingual and multicultural intellectual, Hobsbawm is now recognized within the British Marxist Historians Group. His historiography focuses on the 19th century when industrialization was ensured and sociology was established as an independent discipline, and on 20th century which was shaped by World wars, economic, social and political crisis. Hobsbawm has contributed to the field of knowledge of history as well as to the field of knowledge of sociology, by considering the different strata of society with history from below approach. According to Hobsbawm who considers common people as the main actor of history, history is a broad base includes art, religion, social life and economy besides politics. Although Hobsbawm mentions about different geographies in historical evaluations, it can be said that his evaluations are European based. In the second chapter, theorists and their work, which influenced Hobsbawm and formed his intellectual infrastructure, were taken into consideration from the frames of Hobsbawm. Marx, Engels, Lenin, Luxemburg, Gramsci's works and ideas were evaluated from Hobsbawm's studies.In the third chapter, social movements, as the first of Hobsbawm's two main fields of study, have been evaluated, modern and pre-modern social movements are discussed. In this context, the movements are explained by periods which are pre-political and political movements and by the actors who are workers and peasants. The historical continuity between these distinctions is emphasized on the basis of Hobsbawm's views.In the fourth chapter, world history, as the second of Hobsbawm's two main fields of study, has been evaluated. In world history studies which contributed the most to the recognition in different countries, he studied the development and spread of imperialism.Keywords: Eric J. Hobsbawm, British Marxism, Social Movements, Social History, Marxist History, World History, History from below