Cevher ve kömür hazırlama tesislerinde iş sağlığıve güvenliği açısından çalışma standartlarının belirlenmesi

Abstract

Sanayi devrimi ile başlayan makineleşme olgusunun gelişimi günümüze kadar artarak devametmiş, buna bağlı olarak da makinelerle birlikte çalışan ve onları yöneten insanların güvenliğidaha da önem kazanmıştır. Bu durumun sonucu olarak da teknolojinin gelişmesi artık yoğunolarak makineler ile çalışan iş görenlerin üstündeki yükü hafifletmiş ancak maruzkalabilecekleri riskleri de aynı oranda arttırmıştır. Bu nedenle de artan bu risklerin nedenlerininaraştırılması ve önlenmesi büyük bir önem taşımaktadır.Uluslararası Çalışma Örgütü verilerine bakıldığında her sene bir milyon iki yüz bin işçi işkazaları ve meslek hastalıkları sebebiyle yaşamını yitirmektedir. Aynı verilere göre; her yıl ikiyüz elli milyon kişi iş kazaları, yüz altmış milyon kişi ise meslek hastalıklarından dolayı zarargörmektedir.İstatistikler de göstermiştir ki iş kazalarının sayısı ile ciddiyeti günden güne artmaktadır. Sağlıkve güvenlik yönünden daha iyi bir çalışma ortamı, daha verimli çalışabilmenin de ön koşuldur.Gelişmekte olan ülkeler açısından iş sağlığı ve güvenliği, toplumsal ilerlemenin etkileyicifaktörleri içinde bulunmaktadır.Çeşitli kaynaklara bakıldığında, endüstride ilerlemiş ülkelerde gerçekleşen iş kazaları vemeslek hastalıkları nedeniyle oluşan toplam maliyetin, ilgili ülkelerdeki gayrı safi millihasılaların % 1'i ile %3'ü oranında farklılık gösterdiği ifade edilmektedir. Bu duruma ülkemizCEVHER VE KÖMÜR HAZIRLAMA TESİSLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VEGÜVENLİĞİ AÇISINDAN ÇALIŞMA STANDARTLARININ BELİRLENMESİxviiaçısından baktığımızda, iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle oluşan toplam maliyet yıldadört milyar TL olabileceği öngörülmektedir.Madencilik doğası gereği kaza ve ölüm olaylarının en çok gerçekleştiği sektörlerden biridir.Dünyada mevcut işgücünün sadece %1'i madenlerde çalışıyor iken tüm sektörler içerisindeciddi kazaların %8'i maden ocaklarında meydana gelmektedir. Madenlerde hem iş sağlığı vegüvenliği uygulamalarındaki problemler hem de sürekli değişen çalışma ortamları ile ilişkilifelaket niteliğindeki olaylar nedeniyle ağır can kayıpları yaşanmaya devam etmektedir.MİGEM 2016 yılı istatistiklerine göre kömür, çimento hammaddelerinden sonra yaklaşık%11'lik pay ile Türkiye maden üretimi listesinde ikinci sırada yer almıştır. Kömür hazırlamaile kömür kaynaklarının kabul edilebilir seviyede yararlı kullanımı ve çevrenin korunması gibifaydalar sağlanabilmektedir. Bununla beraber, geçmiş istatistikler göstermektedir ki, kömürhazırlama işlemlerinde gürültü, kimyasallarla çalışma gibi işçilerin sağlık ve güvenliğini ciddişekilde etkileyen risk faktörleri bulunmakta ve kazalar gerçekleşmektedir. Bu sebepleülkemizde de cevher ve özellikle kömür hazırlama tesislerinde iş sağlığı ve güvenliği açısındangerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.Tüm bu hususlar doğrultusunda bu tez çalışması kapsamında cevher ve kömür hazırlamatesislerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından çalışma standartlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.Bu kapsamda gerçekleştirilen çalışmalar iki ana bölüme ayrılmaktadır.İlk bölümde iş sağlığı ve güvenliğinin tanımı, Dünya'da ve ülkemizde tarihsel gelişimi, işsağlığı ve güvenliğinin ehemmiyeti, iş kazaları ve meslek hastalıklarının tanımı ve nedenleri,bildirimi ve soruşturulması hakkında bilgiler verilmiştir. Tehlike ve risk kavramıyla birlikte 13farklı risk değerlendirmesi yönteminden bahsedilerek örnekler verilmiştir. Ülkemizdeki işsağlığı ve güvenliği teşkilatlanması, yasal düzenlemeler, ulusal İSG politika ve hedeflerihakkında bilgiler verilmiştir.Tez kapsamında yapılan risk analizi çalışmasının detaylandırılması noktasında Türkiye'de2007-2015 yılları arasında gerçekleşen iş kazaları ve meslek hastalıklarıyla ilgili SosyalGüvenlik Kurumu istatistikleri, Türkiye'de 2008-2016 yılları arasında madenlerde gerçekleşenölümlü iş kazaları istatistikleri detaylı olarak irdelenmiştir.İstatistiklere göre; 2007-2015 yılları arasında ülkemizde 1.079.184 sigortalı iş kazasıgerçekleşmiş, bu kişilerin 11.205'i hayatını kaybetmiştir. İş kazası geçiren sigortalıların %1,03'ü hayatını kaybetmiştir. 2007-2015 yılları arasında 5.176 kişi meslek hastalığınayakalanmış ve 23 kişi meslek hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Meslek hastalığınayakalanan kişilerin %0,44'ü hayatını kaybetmiştir. Bu verilerin yıllara göre, cinsiyete göre,meslek hastalıkları ve iş kazaları sayılarına göre değişimleri incelenmiştir. Ülkemizdekimadenlerde 2008-2016 yılları arasında gerçekleşen iş kazalarında ise 989 çalışan hayatınıkaybetmiştir. Madenlerde yaşanan kazaların yıllara göre değişimleri ayrıca ortaya konulmuştur.Tezin amacı ve hedefi doğrultusunda Manisa ili Soma ilçesi sınırlarında faaliyet gösteren özelbir firmaya ait kömür hazırlama tesisinde risk analizi çalışmaları yürütülmüştür. 2011-2016yılları arasında çalışmaya esas kömür madeni ve madene bağlı olan hazırlama tesisinin tüm yeraltı ve yer üstü bölümlerinde 3.983 kişi iş kazası geçirmiştir. Madenin sadece yer üstübölümlerinde ise 2014-2016 yılları arasında 81 kişi iş kazası geçirmiştir. Bu kazaların yıllara,aylara, vardiyalara, vardiya saatlerine, kazanının oluş yerine, yaralanan vücut kısımlarına,kazalanma şekillerine ve personelin görevlerine göre dağılımları detaylı olarak incelenmiştir.xviiiRisk analizi çalışmaları kömür hazırlama tesisi ve tesise bağlı bulunan 3 birimde (torbalama,kurutma, döküm sahası) matris yöntemiyle yapılmış ve yapılan risk analizleri sonucunda 39tehlike kaynağı ve bu tehlikelere bağlı 93 risk belirlenmiştir. Belirlenen bu risklerin 66 tanesininkabul edilebilir risk, 23 tanesinin dikkate değer risk ve 4 tanesinin ise kabul edilemez risksınıfında olduğu tespit edilmiştir.Tesisteki bantlı konveyörlerde 16 puan ile taş düşme riski kabul edilemez riskler arasında yeralmaktadır. Kabul edilemeyen riskler arasında tespit edilen ikinci risk ise kurutma silobölümünde yüksekten düşme olmuştur. Kabul edilemez risk sınıfındaki bir diğer risk ise yinekurutma bölümünde elektrik panolarından kaynaklanabilecek ve 15 risk puanına sahip elektrikçarpma riskidir. Yapılan risk analizi sonucunda elde edilen kabul edilemez son riskin ise dökümsahasında setsiz çalışma kaynaklı kamyon kayması olduğu tespit edilmiştir.Sonuç olarak ise tespit edilen risklerin azaltılması için gerekli tedbirler ve önlemler ortayakonulmuş, ilgili birim çalışanlarına detaylı talimatlar hazırlanmıştır.

The development of mechanization, which started with the industrial revolution, continued toincrease day by day, and as a result, the safety of people who use and manage the machines hasbecome even more important. As a result, the development of technology has not onlydecreased the work load on the workers, but also increased the risks they could face. Therefore,investigating and preventing the causes of these increased risks has great importance.According to the International Labor Organization, 1,200,000 people losing their lives due tooccupational accidents and occupational diseases every year. Additionally; 250,000,000 peopleare injured and 160,000,000 people are suffering from occupational diseases every year.Statistics shows that number and seriousness of the job accidents are increasing day by day.Improved working environment in terms of health and safety is a prerequisite for working moreefficiently. For the developing countries, occupational health and safety are among the mosteffective factors on the social progress. According to several sources, the total cost of workaccidents and occupational diseases in industrialized countries varies between 1% and 3% ofthe Gross National Product of the countries concerned. When we look at our country from thispoint of view, it is predicted that the total cost related to work accidents and occupationaldiseases are up to 4,000,000,000 TL per year.DETERMINATION OF WORKING CONDITIONS WITH AN EMPHASISON OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY AT MINERAL AND COALPREPARATION PLANTSxxDue to its nature, mining is among the sectors where accident and death occur most frequently.Although only 1% of the existing workforce in the World works in the mines, 8% of seriousaccidents throughout all sectors occur solely in the mines. Mines are suffering from severe lossof life due to the disaster-related events associated with both problems of occupational healthand safety practices as well as constantly changing work environments. According to 2016statistics of MİGEM, after the cement raw materials, coal took second place with approximately11% share in mine production list of Turkey. Benefits such as the beneficial use of coalresources at the acceptable level and the protection of the environment can be achieved throughcoal preparation. However, past statistics shows that there are risk factors such as noise,chemical work, etc., and related accidents that seriously affect the health and safety of workersare present in coal preparation processes. For this reason, necessary precautions must be takenin terms of occupational health and safety in mineral processing, especially coal preparation,plants in our country.According to abovementioned points, it was aimed to determine working standards in terms ofoccupational health and safety in mineral processing and coal washing plants within the scopeof this thesis. The work carried out in this context consisting of two main chapters. In the firstchapter; information about definition of occupational health and safety, its historicaldevelopment in our country and in the World, the importance of occupational health and safety,and also definition, reasons, investigation of industrial accidents and occupational diseases werepresented. Examples of risk concepts and 13 different risk assessment methods are given.Additionally, information on the organization of occupational health and safety in our country,legal regulations, national occupational health and safety policies and objectives were alsoprovided.In the point of detailing the risk analysis study, statics of industrial accident and occupationdiseases occurred from 2007 to 2015 in Turkey obtained from Social Security Institution, aswell as the data about fatal accidents in mines from 2008 to 2016 in Turkey were presented indetail.According to the statistics; between 2007 and 2015, 1.079.184 work accidents occurred and11,205 workers have lost their lives in said accidents in our country. 1.03% of the insured whohad a work accident lost their lives. Again, 5.176 people were admitted to occupational diseasesand 23 people lost their lives due to occupational diseases between 2007 and 2015. 0.44% ofpeople who have contracted the occupational disease have lost their lives. These data have beenanalyzed according to the years, gender, number of occupational accidents and occupationaldiseases.In the mines in Turkey, 989 employees lost their lives in the workplace accidents between 2008and 2016. The variation of the accidents in the mines according to years are also presented.Risk analysis studies were carried out in a coal preparation plant belonging to a private companyoperating in Soma region of Manisa province, Turkey in line with the objective and aim of thethesis. Between 2011 and 2016, 3,983 people were involved in work accidents in bothunderground and surface sections of the mine and preparation plant, which was connected tothe mine. Only in the surface sections of the mine, 81 people had a work accident between 2014xxiand 2016. The distribution of these accidents according to the years, months, shifts, shift hours,place, injured body parts, types of accidents and division of personnel are examined in detail.The risk analysis studies were carried out by matrix method, in the main facility and 3 supportunits (bagging, drying, unloading site) of the coal preparation plant. As a result of the riskanalysis, 39 hazardous sources and 93 risks related to these hazards were determined. It wasclassified that 66 of these identified risks were acceptable risk, 23 were of considerable risk and4 were of unacceptable risk.The risk of stone falling with 16 points in conveyor belts is among unacceptable risks. Thesecond risk identified among unacceptable risks is the falling from height at the drying silosection. Another risk of an unacceptable risk class is the risk of electric shock, which can becaused by the electric panel in the drying section and has a risk score of 15. The lastunacceptable risk obtained as a result of the risk analysis has been found to be the truck slippagedue to operation without barriers on the unloading site.As a result, necessary precautions and measures have been put forward in order to reduce theidentified risks and detailed instructions have been prepared to the related unit personnel.