Paranazal sinüslerin anatomik varyasyonlarinin bilgisayarli tomografi ile incelenmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Radyoloğun, insanda en çok anatomik varyasyonlar gösteren bölgelerden biri olan sinonazal bölge anatomisini ve varyasyonlarını iyi bilmesi ve patoloji ile birlikte mevcut tüm varyasyonları preoperatif dönemde cerraha bildirmesi, cerrahi yöntemin doğru seçilmesi, cerrahinin güvenli bir şekilde uygulanması ve komplikasyonlardan kaçınılması açısından son derece önemlidir. Gün geçtikçe önem kazanan ve paranazal sinüs hastalıklarının tedavisinde güvenle uygulanan bir yöntem olan FESC'nin sık ve tecrübeyle paralel sınırlarının genişleyerek uygulanması, cerrahi öncesinde anatominin ve mevcut patolojinin çok iyi bilinmesini zorunlu kılmaktadır. Kemik ve yumuşak doku çözümleme üstünlüğü, aksiyel ve koronal planda görüntüleme yeteneği ve son yıllarda yaygınlaşan çok dedektörlü aygıtlar ile çok planda ve kaliteli yeniden şekillendirebilme kabiliyeti olan BT, endoskopik sinüs cerrahisi öncesinde paranazal sinüslerin değerlendirilmesinde altın standart olarak kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Bu çalışmada cerrahi işlem sırasında oluşabilecek komplikasyonlardan kaçınılması için dikkat edilmesi gereken anatomik varyasyonların ortaya konulması amaçlandı.Yöntem ve gereçler: Çalışmamızda Mayıs 2007-Kasım 2008 tarihleri arasında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi KBB Hastalıkları Polikliniği'nde muayene olan, anamnez ve fizik muayene bulgularına göre sinüs patolojisi düşünülen ve paranazal sinüs BT'si çekilen 344 olgunun paranazal sinüs BT'leri retrospektif olarak incelenerek, sinonazal kavitenin anatomik varyasyonları araştırıldı.Bulgular: Çalışmamızda sinonazal kavitede en sık saptanan anatomik varyasyon %90,1 (n=310) ile ager nazi hücresi, en az saptanan anatomik varyasyonlar %0 (n=0) ile alt konka varyasyonları, UP agenezisi ve duplikasyonu olarak bulundu. Bu çalışmada paranazal sinüslerin anatomik varyasyonlarının bir kısmının drenaj ve havalanma problemleri için predispozisyon oluşturdukları, bir kısmının preoperatif dönemde tespit edilmemesi halinde cerrahi sırasında komplikasyonlara yol açabileceği, bir kısmının ise herhangi bir önemi olmadığı kanaatine varıldı. Ek olarak, literatürdeki görüşler ile paralel sfenoid sinüs pnömatizasyonu arttıkça sinüse komşu damar ve sinir yapılarının sinüs içinde kaldığı tespit edilmiştir.Sonuç: Bizim çalışmamızda literatür ile uyumlu olarak sinonazal bölgeye ait önemli oranda anatomik varyasyon izlenmiş ve bunların belirlenmesinde paranazal sinüs BT'nin tartışmasız çok kıymetli olduğu bir kez daha vurgulanmıştır.Anahtar kelimeler: Paranazal sinüsler, anatomik varyasyonlar, BT, ostiomeatal ünite, ager nazi hücresi, sfenoid sinüsler.

Introduction and Objective: The radiologist must pay close attention to anatomical variations in the preoperative evaluation. It is important for surgeons to be aware of variations that may predispose patients to increased risk of intraoperative complications and help avoid possible complications and also improve success of management strategies. The functional endoscopic sinus surgery has been used widely in parallel to the practice. This situation makes it obligatory to know preoperative anatomy and pathology of the paranasal sinuses. CT scan that has bone and soft tissue high resolution quality, axial and coronal plane imaging and multidetector CT with multiplanar reconstruction ability which are commonly used recently are gold standards for preoperative evaluation of the sinuses. The aim of this study was to investigate the incidence of anatomical variations in the sinonasal cavity by CT scanning to avoid potential complications of the endoscopic sinus surgery.Materials and Methods: Three hundred and forty four patients who were admitted to our Otorhinolaryngology outpatient Department between May 2007- November 2008 with clinical evidence of sinonasal pathology and had paranasal CT studies were included to this study.Results: We found that the most frequently encountered anatomical variation was agger nasi cells in 90.1 % (n=310), the least encountered anatomical variations were agenesis and duplication of the uncinate process, agenesis, pneumatization and bifid of the inferior concha in our study. It was concluded that some of the anatomical variations predispose problems of the drainage and ventilation, some of the anatomical variations cause complications during the surgery if they can not be determined in the preoperative term, and some of the anatomical variations have no clinical importance in this study. In addition, we found that the projection of adjacent vessels and nerves were increased into the sphenoid sinus as the pneumatization of the sinus increased in accordance with the literature.Conclusion: In our study, we found a great number of anatomical variations of sinonasal cavity in accordance with literature and we emphasize once more that paranasal sinus CT is unargued gold standard technique for identification of these anatomic variations.Key words: Paranasal sinuses, anatomical variations, CT, ostiomeatal unit, agger nasi cell, sphenoid sinuses