Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin dilsel metaforları işlemleme süreci

Abstract

Dilin önemli söz varlıklarından olan dilsel metaforlara ilgi eski çağlardan beri vardır. Ancak belli bir zamana kadar metaforları, sadece, edebî kaygıyla üretilmiş dilsel ürünler olarak gören anlayış, Kavramsal Metafor Kuramı ile birlikte değişmiştir. Bu kuram, metaforların yerinin dil değil zihin olduğunu ve metaforların zihinde geçirdikleri işlemler sonucu üretildiklerini ortaya koymuştur. Bu nedenle, bu çalışma orta düzey Türkçe bilen yabancı dil konuşurlarının yabancı dil olarak Türkçedeki metaforları nasıl işlemlediklerini görmek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla metaforların işlemlenme sürecini test etmek üzere dilsel metaforlar, düz anlamlı ifadeler ve bozuk ifadelerden oluşan bir deney seti hazırlanmıştır. Deneyde uyaran sunumu E-prime 2 yazılımı aracılığı ile yapılmıştır. Arapça anadili konuşurlarından oluşan D2 grubu ve Türk katılımcılardan oluşan D1 grubuna uygulanan deney ile katılımcıların metaforları doğru/yanlış yargılamalarına bakılmış ve okuma hızları ölçülmüştür. Sonuçlarda, metafor tipleri arasında gruplardan bağımsız olarak anlamlı bir farklılık oluştuğu görülmüştür. Metaforiklik açısından bakıldığında ise kalıplaşmış metaforlar ile düz anlamlı ifadeler arasında ve yeni metaforlar ile bozuk ifadeler arasında anlamlı farklılık oluşmazken her iki grup kalıplaşmış metaforlar/ düz anlamlı ifadeler ve yeni metaforlar/ bozuk ifadeler arasında anlamlı bir farklılık oluştuğu görülmüştür. Doğruluk açısından bakıldığında ise gerek gruplar arasında, gerek dört koşul arasında, gerekse de metafor tipleri arasında anlamlı bir farklılık oluştuğu görülmüştür Bu sonuçlar, D2 grubunun Türkçe metafor bilgilerinin yabancı dil düzeylerine göre daha az geliştiğini ve yeterli olmadığını göstermektedir.

Interest in linguistic metaphors as an important aspect of the vocabulary of language has existed since ancient times. With this being said, the attitude that metaphors are linguistic products only invoked where the literary is concerned has changed with the theory of Conceptual Metaphor. This theory demonstrates that metaphors are cognitive- processed and produced in the mind, not in language. With that in mind, this study was designed to see how intermediate level speakers of Turkish as a foreign language process metaphors in Turkish. For this purpose an experiment set consisting of literal, anomalous and metaphorical sentences was designed to test the process of metaphor comprehension. The stimulus presentation in the experiment was made by E-Prime 2.0 software. The test was applied to an experimental group consisting of native Arabic speakers and a control group consisting of Turkish participants. The participants' understanding of the metaphors as either true or false was then observed and their relevant response times measured. In the results, a significant difference between the types of metaphor was present regardless of the relevant groups. That is, while no significant difference between conventional metaphors and literal sentences or between novel metaphors and abnormal sentences presented itself, there was a significant difference between the following two groups: conventional metaphors/literal sentences and novel metaphors/abnormal sentences. In terms of accuracy, a significant difference was observable whether it was groups, types of metaphors or conditions that were being looked at. The results of the study demonstrate that in the case of metaphor comprehension in a foreign language, transfer from the native language is present in terms of reaction but not in the case of interpretation and furthermore that D2 group's knowledge of metaphors was insufficient.