Temporomandibular eklem hastalarında mandibular kondilin trabeküler yapısının fraktal analiz yöntemi ile incelenmesi

Abstract

Klasik geometrik şekillerle tanımlanamayan, karmaşık geometriye sahip, farklı ölçeklerden görüntülendiğinde birbirine benzeme özelliği gösteren şekiller fraktal olarak tanımlanmıştır. Son yıllarda tıp alanında radyografiler ve dijital görüntüler üzerinde potansiyel anomalilerin ve mevcut hastalıkların şiddetinin teşhisinde fraktal analiz (FA) yöntemi kullanılmaktadır. Bu çalışmada temporomandibular eklem disfonksiyonu (TMED) olan hastalardan alınan panoramik grafilerde mandibular kondilin trabeküler yapısında meydana gelen değişiklikler FA yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çalışmada 18-73 yaş aralığında TMED olan toplam 100 kişiye (69 kadın, 31 erkek) TK/TMED formu ile ön klinik tanılar konulmuştur. Kontrol grubu, hasta grubunun yaş ve cinsiyet eşleştirmesi ile oluşturulmuştur. Çalışmada Kodak 8000 dijital panoramik cihazında 73 kVp ve 5 mA sabit parametreleri ile panoramik grafiler elde edilmiştir. Grafiler üzerinde mandibular kondilde meydana gelen dejenerasyon miktarı derecelendirilerek, FA yapılmıştır. ImageJ v1.48 programı ile görüntüler üzerinde mandibular kondil sınırları içerisinde 84x84 piksel boyutlarında kare şekilli bölgeler seçilerek, trabeküler yapının fraktal boyutu(FB) hesaplanmıştır. İstatistiksel analizler (Independent t-test, Anova) için SPSS programı kullanılmıştır. Analizler sonucunda hasta grubunda daha sık ve daha yüksek şiddette radyolojik bulguların ortaya çıktığı görülmüştür (p<0,001). Hasta grubunun FB ortalaması 2,45, kontrol grubunun ortalaması ise 2,51 olarak bulunmuştur (p=0,001). Hasta grubunda sol tarafta dejenerasyon miktarı arttıkça FB değerlerinin azaldığı görülmüştür (p=0,001). Bulgulara göre TMED hastalarında eklemin trabeküler yapısına ait FB'un, kontrol hastalarına göre daha düşük değerde olduğu ve dejeneratif değişikliklerin şiddetinin arttıkça FB'ta azalma olduğu görülmüştür. TMED olan hastalarda mandibular kondilin trabeküler yapısı, sağlıklı kondile göre daha boşluklu bir yapı ve kalın trabeküller ihtiva etmektedir. Sonuç olarak panoramik grafilerin TMED hastalarında meydana gelen dejeneratif değişiklikleri belirlemedeki etkinliği FA yöntemiyle arttırılmıştır.

Fractals are defined as complex shapes which classical geometrical shapes fail to describe. They present self-similarity when observed on different scales. Recently fractal analysis (FA) has been used in detecting potential anomalies and severity of disorder based on digital images and radiographies. The aim of this study is to evaluate changes in mandibular condyle's trabecular structure in patients with temporomandibular joint dysfunction (TMJD) using FA. A total of 100 patients (69 female, 31 male) aged between 18-73 years were clinically diagnosed with DC/TMD form. Control group involved patient group's pairs matched by age and sex. The radiographies were obtained by Kodak 8000 digital panoramic device with 73 kVp and 5 mA fixed parameters. The degree of degeneration on mandibular condyles was calculated and FA applied. 84x84 pixel sized regions of interest were selected on radiographies within the boundary of mandibular condyle and fractal dimension (FD) was calculated using ImageJ v1.48 program. SPSS program was used for statistical analyses (Independent t-test, Anova). Radiological findings were present more frequently and severe in patient group (p<0.001). The mean value of FD was 2.45 in patient group and 2.51 in control group (p=0.001). In left TMJs of patient group, decrease in FD was observed as degenerative changes increased (p=0.001). According to the findings, lower values of FD suggest that trabecular structure of mandibular condyle in patient group were more porous and had thicker trabeculae than control group. In conclusion, the effective use of panoramic radiographies in detection of degenerative changes in TMJD was enhanced by FA.