Asistan hekimlerde stresle başa çıkma tarzları ve mesleki doyum düzeylerinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Hekimlik stres yoğunluğu yüksek olan meslek grupları arasındadır. Özellikleasistan hekimlik, hekimlerin meslek hayatları boyunca en çok strese maruz kaldıklarıdönemdir. Süreç içerisindeki farklı stres kaynakları hekimlerin mesleki doyumdüzeylerini etkilemektedir. Biz bu çalışmada asistan hekimlerin stresle başa çıkmatarzlarını ve mesleki doyum düzeylerini değerlendirmenin yanısıra, asistan hekimlerinkişilik ve ruhsal sağlık durumları gibi bireysel özelliklerinin, stresle başa çıkma tarzlarıve mesleki doyum düzeyleri üzerindeki etkilerini belirlemeyi amaçladık.Yöntem: Bu çalışmaya 2017 yılında Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi TıpFakültesi Hastanesi'nde çalışan 79'u kadın, 95'i erkek, 174 asistan hekim katıldı.Katılımcılara sosyodemografik veri formu, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği, MeslekiDoyum Ölçeği, Eysenck Kişilik Anketi ve Belirti Tarama Ölçeği (SCL-90-R)uygulandı.Bulgular: Çalışmamızda elde edilen veriler uygun istatistiksel yöntemlerle analizedildi. Çalışmamızda mesleki doyum düzeyi erkeklerde, 30 ve üzeri yaş grubunda,toplam asistanlık süresi 18 ay üzeri olan grupta anlamlı biçimde daha yüksekbulunmuştur. Bölümler arasında mesleki doyum düzeyi ve stresle başa çıkma tarzlarıaçısından anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Stresle başa çıkma tarzları ile meslekidoyum düzeyi arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Çalışmamızda asistan hekimlerarasında stresle başa çıkma tarzları içinde en sık kullanılan yöntem olarak kendinegüvenli yaklaşım bulunmuştur. İyimser yaklaşım puanı erkek hekimlerde ve toplamhekimlik süresi 48 ay üzeri olan grupta, çaresiz yaklaşım puanı toplam asistanlık süresi18 ay ve altı olan grupta anlamlı biçimde daha yüksek bulunmuştur. Geçmişteiiipsikiyatrik bozukluk öyküsü olanlarda, kendine güvenli yaklaşım ve iyimser yaklaşımanlamlı biçimde daha düşük, çaresiz yaklaşım anlamlı biçimde daha yüksekbulunmuştur. Kendine güvenli yaklaşım ve iyimser yaklaşım ile belirti tarama ölçeğitüm alt kategorileri arasında negatif anlamlı ilişki, çaresiz yaklaşım ile pozitif anlamlıilişki bulunmuştur. Kişilik özellikleri ile stresle başa çıkma tarzları arasında anlamlı birilişki bulunmamıştır. Çalışmamızda nörotik kişilik özellikleri ile belirti tarama ölçeğitüm alt kategorileri arasında pozitif anlamlı ilişki bulunmuştur. Çalışmamızdadışadönüklük ile kişilerarası duyarlılık, depresyon ve fobik anksiyete arasında negatifanlamlı ilişki bulunmuştur. Belirti tarama ölçeği sonuçlarına bakıldığında en yüksekpuanların sırasıyla obsesif kompulsif belirti, kişilerarası duyarlılık ve depresyon altkategorilerine ait olduğu, kadın hekimlerde depresyonun, erkek hekimlerde kişilerarasıduyarlılığın en sık görülen ruhsal belirti olduğu saptanmıştır. Ortalama uyku süresi 6saat ve altı olan grupta somatizasyon puanı, 30 ve üzeri yaş grubunda depresyon, öfkedüşmanlık, yemek uyku alışkanlığını gösteren ek maddeler ve genel belirti düzeyipuanları anlamlı biçimde daha yüksek bulunmuştur. Bölümler arasında ruhsal belirtidağılımı açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır.Sonuç: Araştırmamızda erkek hekimlerin, 30 ve üzeri yaş grubunun, asistanlık süresi 18ay üzeri olan grubun mesleki doyum düzeyinin anlamlı biçimde yüksek olduğu, erkekhekimlerin ve daha uzun süre görevde olan hekimlerin iyimser yaklaşım tarzını,asistanlık süresi 18 ay ve altı olan hekimlerin çaresiz yaklaşım tarzını daha çokkullanıldığı, nörotik kişilik özelliklerinin tüm ruhsal belirtilerle ilişkili olduğu, uykusüresi kısa olan hekimlerde daha fazla somatik yakınmaların olduğu, bölümler arasındastresle başa çıkma tarzları ve mesleki doyum düzeyleri açısından anlamlı bir farkolmadığı bulunmuştur. Sonuç olarak asistan hekimlerin daha iyi çalışma koşullarınasahip olması, yoğun iş yükünün azaltılarak bilgi ve tecrübelerini arttırmaya yönelikfırsatlar oluşturulması mesleki doyum düzeylerinin arttıracaktır. Hekimlerin meslekidoyum düzeyinin artması daha kaliteli ve kusursuz hizmet sunmaları açısından önemliolduğu gibi kendi ruhsal sağlıkları açısından da büyük öneme sahiptir.Anahtar Sözcükler: Asistan hekim, stresle başa çıkma, iş doyumu, kişilik, ruhsalbelirti, Eysenck, SCL-90-R.

Objective: Medicine is among professions with high stress intensity. In particular,residency is the period in which clinicians are subjected to most stress across theirprofessional career. During this process, different stressors affect on professionalsatisfaction level of clinicians. Here, we aimed to assess coping styles with stress andprofessional satisfaction level in residents and to identify individual characteristics suchas personality and mental health on coping styles with stress and professionalsatisfaction level.Method: The study included 174 residents (79 female and 95 male) who wereemployed in Kahramanmaraş Sütçü Imam University, Faculty of Medicine in 2017.Sociodemographic datasheet, Coping Style Questionnaire, Professional SatisfactionScale, Eysenck Personality Questionnaire and Symptom Checklist (SCL-90-R) wereapplied to all participants.Findings: In this study, data obtained were analyzed by using appropriate statisticmethods. In our study, professional satisfaction level was significantly higher amongmale residents, those older than 30 years or more and those with total duration ofresidency ≥18 months. No significant difference was found in professional satisfactionlevel and coping styles between specialties. No significant correlation was foundbetween coping styles with stress and professional satisfaction level. In our study, it wasfound that self-confident style most commonly used coping styles with stress amongresidents. Optimistic approach score was found to be significantly higher in maleresidents and those with total duration of medicine>48 months while helpless approachscore in residents with total duration of residency≤18 months. Self-confident andoptimistic approaches were significantly lower while helpless approach wasvsignificantly higher in residents with previous history of psychiatric disorder. Anegative correlation was found between self-confident and optimistic approaches and allcategories of SCL-90-R while a positive correlation between helpless approach andSCL-90-R. No significant correlation was found between personality traits and copingstyles. In our study, a significant positive correlation was found between neuroticpersonality trait and all subcategories of symptom checklist. In our study, a significantnegative correlation was found between extraversion and interpersonal sensitivity,depression and phobic anxiety. When results of SCL-R-90 were considered, it wasfound that highest score was found in obsessive-compulsive symptom subcategory;followed by interpersonal sensitivity and depression subcategories and that depressionwas most common psychiatric symptom among female residents whereas interpersonalsensitivity among male residents. Somatization score was found to be significantlyhigher among residents with mean duration of sleep>6 hours while depression, anger,hostility, additional items for eating and sleeping habits and general symptom levelscores were found to be markedly higher in residents older than 30 years or more.Conclusion: In our study, it was found that professional satisfaction level wassignificantly higher among male residents, those older than 30 years or more and thosewith total duration of residency ≥18 months; that male residents and those with longerduration of profession used optimistic approach while residents with total residencyduration≤18 months used helpless approach more commonly; that neurotic personalitycharacteristics were correlated with all psychiatric symptoms; that residents with shorterduration of sleep had more somatic complaints; and that there was no significantdifference among specialties regarding coping styles with stress and professionalsatisfaction level. In conclusion, better working condition, reduction in workload andoptions to improve understanding and experience will increase professional satisfactionlevel. Increased professional satisfaction level in clinicians isn't only important forprovision of high-quality and best care but also for their psychiatric wellbeing.Keywords: Resident, coping with stress, professional satisfaction, personality,psychiatric symptom, Eysenck, SCL-90 R.