Aile hekimlerinin rotavirüs, hpv,meningokok aşıları hakkında bilgi düzeyleri, tutum ve davranışları

Abstract

Amaç: Çalışmamız aile hekimlerinin T.C Sağlık Bakanlığı rutin aşı şeması dışındakirotavirüs, HPV, meningokok aşıları hakkındaki bilgi düzeylerini, tutumlarını vedavranışlarını belirlemek amacıyla planlanmıştır. Toplum bağışıklanmasında ailehekimlerinin aşı uygulama kararlarına katkı sağlamayı amaçladık.Gereç ve Yöntem: : Çalışmamız 2019 Mayıs ve Temmuz ayları arasındagerçekleştirilmiştir. Çalışmaya Kahramanmaraş ilinde görev yapan Aile Hekimiuzmanları, Aile Hekimliği Bölümünde görev yapan araştırma görevlileri ve Aile Hekimiolarak görev yapan pratisyen hekimler olmak üzere toplam 377 hekim dahil edilmiştir.Çalışmamız tanımlayıcı ve kesitsel bir çalışma olarak icra edilmiştir. Katılımcılarasosyo-demografik özelliklerin de yer aldığı, literatür taranarak hazırlanan 21 sorulukanketle birlikte sunulmuştur. Rotavirüs, meningokok, HPV ve bu mikroorganizmalariçin geliştirilmiş aşılar ile ilgili 19 soru içeren likert ölçeği hekimlere uygulanmıştır.Araştırmamızda sosyo-demografik özelikler ve bağımsız değişkenler olarak yaş,cinsiyet, medeni durum, çalışılan yer ve buna göre unvan, çalışma süresi, çocuk sahibiolma durumu, çocuğuna aşı yaptırma durumu, kendine aşı yaptırma durumu, hastalarınaaşı önerme durumları belirlenmiş ve sorulmuştur. Bağımlı değişkenler olarak ise aşıyıhastalarına önerme durumu ve aşının ulusal aşı takviminde yer almasının gerekliliğineinanma durumları belirlenmiş ve katılımcılara sorulmuştur. Sonuçlar derlenmiş,katılımcı hekimlerin sosyo-demografik özellikleri, bilgi düzeyleri, aşıyı kendine veyaçocuklarına yaptırma durumları, aşıların ulusal aşı takviminde yer almasınıngerekliliğine yönelik düşünceleri, aşıları hastalarına önerme durumlarıkarşılaştırılmıştır. Kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında Ki-Kare Testi veya Fisher'in Kesin Testi uygulanmıştır. En az bir değişkenin kategori sayısı ikiden fazlaolan karşılaştırmalarda Bonferroni düzeltmesi uygulanmıştır. Sürekli değişkenlerin normal dağılıma uygunluğu Kolmogorov-Smirnov ve Shapiro-Wilk Testi kullanılarakincelenmiştir. Normal dağılıma uyduğu saptanan değişken için Student T Testikullanılmıştır. Normal dağılıma uyduğu saptanan üç ve daha fazla bağımsız gruparasında Tek Yönlü ANOVA ve Post hoc çoklu karşılaştırmalarda gruplarınvaryanlarının homojenliğine göre Tukey veya Tamhane's T2 test sonuçlarıkullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir.Bulgular: Çalışmamıza 377 aile hekimi dahil edilmiştir. Katılımcı hekimlerin yaşortalaması 37,96±9,30 ve ortancası 36'dır (min:25 ve maks:68). Hekimlerin %50,90'ukadın, %79,80'i evli, %85,10'i il merkezinde ve %62,10'i pratisyen hekim olarak ailehekimliği yapmaktadır. Hekimlerin meslekte hizmet süresi 12,54±9,30'dur (min:1 vemaks:40). Katılımcı hekimlerin %74,82'i rotavirüs ve %56,20'si HPV aşılarınıhastalarına önermektedir. Çalışmamıza katılan hekimlerin %10,60'sı (40 kişi) rotavirüs,HPV, meningokok, influenza ve erişkin boğmaca aşılarından hiçbirisini hastalarına önermemektedir. Bunun nedenine yönelik değerlendirmede; özel aşı önermeyenhekimlerin %58,70'si (27 kişi) Sağlık Bakanlığı rutin aşı takviminde yer almadığı içinaşıları önermediğini belirtmektedir. Diğer bir önemli neden olarak ise aşıların ücretliolması gösterilmektedir (%30,4, 14 kişi). En az önerilen aşı ise %10,60 (40 kişi) erişkinboğmaca aşısıdır. Ayrıca ulusal aşı takvimine girmesi en az önerilen aşı da yine erişkinboğmaca aşısı olarak belirlenmiştir (%16, 60 kişi). Katılımcıların %42,30'ü çocuğunarotavirüs ve %33,60'sı meningokok aşılarını yaptırdıklarını belirtmişlerdir. Aynı şekildeçocuğu olsa %84,50'i rotavirüs ve %78,60'sı meningokok yaptıracaklarınıbelirtmişlerdir. Katılımcı hekimlerin %45,90'u influenza aşısı yaptırdığını belirtirken%11,10'i meningokok yaptırmıştır. Hekimlerin %46,70'si bundan sonra aşı yaptırmayıdüşündüğünü belirtmektedir. Aşı yaptırmayı düşünenlerin %62,0'ı HPV ve %54,0'ıinfluenza yaptırmayı düşünmektedir. Hiçbir aşıyı yaptırmayıp, aşı yaptırmamayı düşünenlerin aşı yaptırmama nedenleri en sık olarak %44,10 ile rutin aşı şemasındaolmaması şeklinde belirtilmiştir. Rutin aşı takviminde yer almayan özel aşılar hakkındayeterli bilgi sahibi olma sorusuna katılımcıların %26,sı yeterli bilgi sahibi olduğunu,%56,50'i kısmen bilgi sahibi olduğunu belirtmektedir. Kadın hekimler erkeklere kıyasladaha yüksek oranda Ulusal Aşı Programına aşı eklenmesini istemektedirler (%96,9, 186kişi vs %88, 162 kişi, p<0,05). Kadın hekimlerde çocuğunu aşılatma oranlarınınerkeklere kıyasla istatistiksel olarak anlamlı derecede yüksek olduğunu saptadık(%72,2, 96 kişi vs %55,3, 78 kişi, p<0,05). Hastalarına en az bir aşıyı önerenlerin likertbilgi soruları toplam puanı, hiç önermeyenlerden anlamlı derecede yüksektir (p=0,001). Kendisine en az bir aşı yaptıranların likert bilgi soruları toplam puanı hiçyaptırmayanlardan anlamlı derecede yüksektir (p=0,001).Sonuç: Hastalara en çok önerilen aşı rotavirüs aşısıdır. Önerilen diğer aşıların sıklıksırası meningokok, influenza, HPV ve erişkin boğmaca aşısı şeklindedir. Hekimlerinyaklaşık onda biri ulusal aşı takviminde yer almayan aşıların hiçbirini hastalarınaönermemektedirler. Aşı önermeyen hekimlerin öne sürdüğü en sık sebep aşının SağlıkBakanlığı aşı takviminde yer almamasıdır. Diğer en önemli sebep aşıların ücretliolmasıdır. Ulusal aşı programına dahil edilmesi en çok istenen aşı rotavirüs aşısıdır.Kadın hekimler rotavirüs, HPV, meningokok ve influenza aşılarını erkek hekimlerekıyasla daha yüksek oranda hastalarına önermektedirler. Hekimlerin kendilerine en çokyaptırdıkları aşı influenza aşısıdır. Çocuğu olan hekimlerin çocuklarına en çokyaptırdıkları aşı rotavirüs aşısıdır. Çocuğu olan hekimlerin üçte birinden fazlasıçocuğuna ulusal aşı takviminde yer almayan hiçbir aşıyı yaptırmamıştır. Mesleki hizmet yılı az olan hekimler rotavirüs ve meningokok aşısını daha çok önermektedirler.Mesleki hizmet yılı çok olan hekimler rotavirüs ve meningokok aşısının ulusal aşıprogramında yer almasını daha az istemektedirler. Özel aşılar hakkındaki bilgi düzeyiazaldıkça aşıyı kendine yaptırma, hastalarına önerme ve ulusal aşı takviminde yeralmasını isteme oranları da azalmaktadır.Anahtar Kelimeler: Rotavirüs, HPV, Meningokok, Aşı, Aile Hekimleri

Aim: The aim of this study was to determine the knowledge, attitudes and behaviors offamily physicians about rotavirus, HPV and meningococcal vaccines which have notbeen included in the routine vaccination schedule of the Turkey Ministry of Health. Weaimed to contribute to the positive impact of family physicians' vaccination decisions oncommunity immunization.Material and method: Our study was conducted between May and July 2019. A totalof 377 physicians including family physicians working in Kahramanmaraş city, researchassistants working in family medicine department of Kahramanmaraş Sütçü İmamUniversity and general practitioners working as family physicians were included in thestudy. Our study was conducted as a descriptive and cross-sectional study. A 15-question questionnaire including socio-demographic characteristics were prepared withliterature scanning and presented to participants. The likert scale which contains 12 questions about rotavirus, meningococcia, HPV and vaccines developed for thesemicroorganisms was applied to physicians. In our study, socio-demographiccharacteristics and independent variables were determined and asked about age, gender,marital status, place of work and title, working time, having a child, child's vaccinationstatus, own vaccination status, and recommending vaccination to their patients. Asdependent variables, the status of recommending the vaccine to the patients andbelieving that the vaccine should be included in the national vaccine calendar weredetermined and asked to the participants. The results were compiled and parameters likethe socio-demographic characteristics of the participating physicians, their level ofknowledge, the status of having the vaccine administered to themselves or theirchildren, the opinions about the necessity of vaccines to be included in the nationalvaccine calendar, and the status of recommending the vaccines to their patients were compared. Chi-square test or Fisher's exact test was used to compare categoricalvariables. Bonferroni correction was applied in comparisons where at least one variablehad more than 2 categories. The suitability of the continuous variables to the normaldistribution was examined using the Kolmogorov-Smirnov and Shapiro-Wilk tests. TheStudent T Test was used for the variable which was found to conform to normaldistribution. Tukey or Tamhane's T2 test results were used according to thehomogeneity of the variances of the groups in the One Way ANOVA and Post hocmultiple comparisons between three and more independent groups which were found tobe normal distribution. Statistical significance level was accepted as p <0.05.Results: 377 family physicians were included in the study. The mean age of theparticipating physicians was 37.96 ± 9.3 and the median age was 36 (min: 25 and max:68). 50.9% of physicians are women, 79.8% are married, 85.1% are in the city centerand 62.1% are family doctors as general practitioners. The service period of physiciansin the profession is 12,54 ± 9,30 (min: 1 and max: 40). 74.82% of the participatingphysicians recommend rotavirus and 56.2% recommend HPV vaccines to their patients.10.6% (40 people) of the physicians participating in our study do not recommend any ofthe rotavirus, HPV, meningococcal, influenza and adult pertussis vaccines to theirpatients. In the evaluation of the reason for this; 58.7% (27 people) of physicians whodo not recommend special vaccines state that they do not recommend vaccines becausethey are not included in the routine vaccination schedule. Another important reason isthat vaccines are paid (30.4%, 14 people). The least recommended vaccine is 10.6% (40 people) adult pertussis vaccine. In addition, the minimum recommended vaccine entryinto the national vaccination calendar was again adult pertussis vaccine (16 people,60%). 42.3% of the participants stated that their children had rotavirus and 33.6% of theparticipants' children received meningococcus vaccines. Likewise, if the physicianshave children, 84.5% of them would do rotavirus and 78.6% of them would domeningococcia vaccines. 45.9% of the participating physicians stated that they hadinfluenza vaccine, while 11.1% had meningococcus vaccine. 46.7% of the physiciansstated that they are considering vaccination. 62.0% of those considering vaccination areconsidering HPV and 54.0% are considering influenza. Those who do not have anyvaccination and not considering to have vaccination are stated as the most commoncause of this (%44,1) is special vaccines have not appear in routine vaccinationschedule. In the question of having sufficient information about special vaccines not included in the routine vaccination schedule, 26% of the participants stated that they had sufficient information and 56.5% stated that they had partial information. Femalephysicians want higher rates of vaccine adding on the National Vaccination Programcompared to men (96.9%, 186 people vs 88%, 162 people, p <0.05). We found thatvaccination rates of female physicians' children were statistically higher than that ofmen (72.2%, 96 people vs 55.3%, 78 people, p <0.05). The total score of likertinformation questions of those who recommends at least one vaccine to their patientswas significantly higher than those who never recommended (p = 0.001). The totalscore of likert information questions of those who had at least one vaccine wassignificantly higher than those who had never had one (p = 0.001).Conclusion: The most recommended vaccine for patients is rotavirus vaccine. Otherrecommended vaccines are meningococcal, influenza, HPV and adult pertussis vaccine,respectively. About one-tenth of the physicians do not recommend any of the vaccinesto their patients that are not on the national vaccination schedule. The most common reason suggested by physicians who do not recommend vaccination is that the vaccineis not included in the vaccination schedule of the Ministry of Health. The other mostimportant reason is that the vaccines are paid. The most desirable vaccine to be includedin the national vaccine program is the rotavirus vaccine. Female physicians recommendrotavirus, HPV, meningococcal and influenza vaccines to their patients at a higher ratethan male physicians. The most commonly administered vaccine to physicians isinfluenza vaccine. The physicians who have children, most commonly adminesteredrotavirüs vaccine to their children. More than one-third of physicians who havechildren, have not vaccinated their children with any vaccination that is not included inthe national vaccination calendar. Physicians with fewer professional years recommendrotavirus and meningococcal vaccine more frequently. Physicians with many years ofprofessional service have less desire to include rotavirus and meningococcal vaccine in the national vaccination program. As the level of knowledge about special vaccinesdecreases, paticipated physicians' own vaccination, recommending the vaccines to theirpatients and asking the vaccines to be included in the national vaccination calendar ratesdecrease.Keywords: Rotavirus, HPV, Meningococcus, Vaccine, Family Physicians