Hicaz bölgesindeki çarşılar ve sosyal hayata etkileri

Abstract

Bu çalışmamızda Hicaz bölgesinde kurulan çarşıların kuruldukları coğrafi mekanları, kuruluş zamanları, alışveriş şekilleri, ihraç ve ithal edilen malları ve sosyal hayata etkilerini incelemeye çalıştık. İslâm öncesi Hicaz şehirlerinin sosyo-ekonomik ve kültürel durumları tahlil edilerek yeni din olan İslâm'ın gelişiyle uygulamaları yasaklanmayan satış şekilleri ve adetler tesbit edilmiştir. Bu çarşılar Hz. Peygamber'in dedesi Hâşim'in Hicaz'a kazandırdığı antlaşmalar neticesinde bölge halkının ekonomik refahla birlikte kültürel olarak da bir birine yakınlaşmasını sağlamıştır. Bölgenin iklim şartları tarıma elverişli olmadığından bu pazarlar halkın önemli geçim kaynağı haline gelmiştir. Kureyş bu antlaşmalarla ticaret yollarının güvenliğini teminat altına aldıktan sonra Kur'ân-ı Kerim'de zikredilen ilâf ile dış ticarete açılmış ve komşu ülkelerle geliştirdiği yakın ilişkilerle ticarî, kültürel ve dinî yönden Hicaz'ı özel olarak Mekke şehrini önemli bir merkez haline getirdi. Hz. Peygamber (sav)'in bu çarşılara genç yaşta katılması, amcası Ebu Talib ile seyahatlere çıkması ve Peygamberliğinden 15 yıl önce Hz. Hatice validemizle kurmuş olduğu ticarî ortaklık O'nun İslâm dinini tebliğinde çok önemli katkılar sağlamıştır. Hatta ilk müslümanları Habeşistan'a göndermesinde ve daha sonraki hicret kararlarında bu seyehatlerden edindiği bilgilerin katkısının olduğunu söylemek mümkündür.Hicaz'da oluşturulan güvenli ortam, haram aylara olan genel saygı, haksızlıkları önleme, siyasi ve sosyal meselelere bakan yapısının yanında Daru'n-Nedve gibi kurumun varlığı ticaretin gelişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Çünkü Kureyş'in ticarî kervanlarının sevk ve idaresi, ticarî planlar, kafilenin malları nereye ve ne zaman götüreceği gibi konular burada karara bağlanırdı.Tezde çarşıların sosyal hayata, edebiyata ve siyasete kattığı etkileri konusunda yoğunlaşarak Hicaz'ın o dönemi hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmada İslâm kaynakları yanında çağdaş araştırmalar da kullanılmıştır.Anahtar Kelimeler: Hz. Peygamber, Câhiliye, Hicaz, ÇarĢılar, Sosyal Hayat

In this study, we tried to examine the geographical locations, establishment times, shopping styles, exported and imported goods of the bazaars established in Hicaz region and their effects on social life. The socio-economic and cultural conditions of pre-Islamic Hijaz cities were analyzed and sales patterns and customs that were not prohibited in the new religion Islam, were determined. As a result of the agreements that the grandfather of the Prophet, Hashim brought to Hijaz, these bazaars paved way to economic prosperity as well as the cultural convergence of the people of the region. Since the climate conditions of the region are not suitable for agriculture, these markets have become important livelihoods of the people. After securing trade routes with these agreements, the Quraish tribe embarked on foreign trade with the `ilaf` mentioned in the Holy Qur'an, and turned Hijaz in general and Mecca in particular into an important commercial, cultural and religious center as a result of its close relations with neighboring countries. The Prophet's participation in these markets at a young age, his travels with his uncle Abu Talib, and the commercial partnership he had with Hazrat Khadija 15 years before his prophethood made a very important contribution to his mission spreading the message of Islam. In fact, it is possible to say that the knowledge he gained from those travels contributed to the decision of sending Muslims to Abyssinia and later, to the decision of hijrah. The secure environment created in Hejaz, the general respect for the forbidden months, preventing injustice and establishment of an institution like Daru'n-Nadwah resulted in further development of trade. This was because the administration and management of commercial caravans and trade plans of Quraish tribe, and delivery time and place of the goods used to be determined in Nadwah.Focusing on the effects of bazaars on social life, literature and politics, information was given about that period of Hijaz. In addition to the Islamic sources, contemporary researches are also consulted in this study.Key Words: The Prophet, Jahiliya, Hejaz, Bazaars, Social Life