Ekonomik diplomasi aracı olarak devlet ve hükûmet başkanlarının yurtdışı ziyaretlerinin uluslararası ticarete etkisi: Türkiye analizi

Abstract

Ekonomik diplomasi iki ayrı teorik alanı temsil eden ekonomi ve diplomasi kavramlarının bir araya gelmesiyle oluşmuş eklektik bir konsepttir. Disiplinlerarası bir alan olarak ne salt dış politik ne de yalnızca ekonomik amaçlara ulaşmayı hedefler, bir takım ekonomik ve politik araçlarla her iki misyonu da gerçekleştirmeye odaklanır. Bu araçlar diplomatik ziyaretler, diplomatik temsilcilikler, ticaret ataşelikleri, ticaret misyonları, ihracat promosyon ajansları, fuar ve forumlar gibi modern enstrümanlardır.Liderlerin yurtdışı ziyaretleri siyasi ve iktisadi sonuçları nedeniyle medyanın ve halkın ilgisini çekmektedir. Bazı akademik ve politik çevrelerde ziyaretlerin ticareti arttırdığına yönelik bir kanı bulunurken, bazı toplumsal kesimlerde maliyetten başka sonucu olmayan turistik geziler olduğu yönünde karşıt bir algı bulunmaktadır. Yüksek maliyetli diplomatik ziyaretlerin sayısının son yıllarda büyük ölçüde artması ekonomik analizinin yapılmasını gerekli kılmaktadır. Yurtdışı ziyaretlerin uluslararası ticaret akımları üzerinde bir etkisi olup olmadığı, Türkiye'nin ihracat, ithalat ve toplam ticaret tahmin denklemlerine açıklayıcı ve kukla değişkenler eklenerek ampirik olarak analiz edilmiştir. Çalışmanın veriseti 1990-2017 arası başbakan ve cumhurbaşkanı düzeyinde yaklaşık 2000 karşılıklı dış ziyareti, 160 ülkenin makro-ekonomik verilerini ve bir dizi kontrol değişkenini içermektedir. İkili ticaretin ampirik modellemesi Newton'un yerçekimi yasası analojisine dayanan Çekim Modeli ile ekonometrik analizi ise Panel Veri Poisson-Pseudo Maksimum Olabilirlik (PPML) tahmin yöntemi ile yapılmıştır. Regresyon sonuçlarına göre, öncelikle standart çekim modelinin Türkiye'nin dış ticaret yapısını açıklamadaki başarısının yüksek olduğu tespit edilmiştir. İkincisi Türk liderlerin yabancı ülkelerle yaptıkları karşılıklı ziyaretler ile ticaret akımları arasında istatistiki olarak anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmişse de etkiler sıfıra çok yakın değerde olduğundan iktisadi açıdan makul değildir. Tüm modellerde hesaplanan %0,008'lik oranlar gelişmiş ülkelere yönelik bazı araştırmalarda ulaşılan değerlerin çok altında olup diplomatik ziyaretlerin etkin kullanılamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Economic diplomacy is an eclectic concept emerged by combination of diplomacy and economics, which represent two different theoretical fields. As a interdisciplinary field, it does not only aim at achieving either foreign policy objectives or economic interests, but focuses on both goals together by using various means such as diplomatic visits, foreign missions, export promotion agencies, trade missions, fairs, forums, etc.Foreign visits of state leaders attract the public's and media's attention due to their political and economic implications. While some academics and politicians assume that these visits increase the bilateral trade, part of the public take a stance against this idea considering that these are only touristic travels with high costs to the budget and nothing else. The fact that the number of these costly diplomatic visits have strongly increased over time, requires an economic analysis. Whether the foreign visits have an impact on Turkey's international trade flow has been empirically analyzed by adding explanatory and dummy variables to the export, import and total trade estimation equations. The panel dataset of this study comprises around 2000 reciprocal foreign visits of presidents and prime ministers over the period from 1990 to 2017 as well as 160 countries' macroeconomic data and a set of control variables. The empirical modelling of bilateral trade flow is based on the Gravity Model by analogy with Newton's law of gravitation; while the econometric analysis of the panel data was carried out using Poisson-Pseudo Maximum Likelihood (PPML) estimation method.According to the regression results, firstly it has been found that Turkey's bilateral trade patterns fit the baseline gravity model well. Secondly, although a positive and statistically significant correlation has been identified between the foreign visits and trade flows; this impact is not economically plausible as the rates are close to zero. The calculated rates of 0,008% for all models are far below the expectations and estimations reached by some researches for developed countries. Thus it has been concluded that the diplomatic visits by the Turkish leaders have not been used as an effective tool.