Uzun süre tedavi almamış postmenopozal kadınlarda geç evrede başlayan östrojen replasman tedavisinin kemik mineral yoğunluguna etkisi: prospektif, randomize, placebo kontrollü çalışma

Abstract

ÖZET Menopoz terimi, adetlerin kalıcı olarak kesilmesi anlamında kullanılmakta olup, bundan sonraki postmenopozal dönem osteoporoz, kardiyovasküler hastalıklarda artış, genito-üriner atrofî, psikosomatik bozukluklar ve dejeneratif değişimler ile kadın hayatının üçte birini kabusa dönüştürebilmededir. Özellikle osteoporoz bu dönemin en önemli problemlerinden biridir. Maksimal kemik kitlesine 30 yaş civanda sahip olan kadınlar, bu yaştan sonra kemik kitlesini artıramaz ancak koruyabilirler ve menopozla birlikte oluşan östrojen eksikliği ile özellikle ilk 3-5 yılda hızlı bir kemik kaybına uğrarlar. Bu nedenle osteoporozun önlenmesi için tedavinin erken dönemlerde başlanması ve kadınların bu konuda bilgilendirilmesi gerekmektedir. Ancak bazen hastalar erken dönemde başvurmak yerine rahatsızlıkları şiddetlendiğinde veya komplikasyonlar geliştiğinde başvurmaktadır. Bu çalışmanın amacı ; geç dönem başvuran ve hiçbir hormon replasman tedavisi veya kemik doku üzerine etkili antirezorptif ajan tedavisi almamış postmenopozal kadınlarda verilecek östrojen replasmanının etkilerini gözlemektir. Bu amaçla ; İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği Menopoz Polikliniğine başvuran ve önceden tespit edilen çatışma kriterleri ölçütlerine uygun 75 hasta prospektif, randomize, placebo kontrollü çalışmaya alındılar. Hastalar 25 'er kişilik 3 gruba ayrıldılar. Grup Fe HRT, Grup n'ye alendronat sodyum + Ca++, Grup III'e kemik doku üzerine etkisi olmayan bir placebo ilaç verildi. Hastalar ; L2, L3, L4 vertebralar, femur, trokhanter 39ve Wards bölgelerinin dansitometrik ölçümleriyle, idrar Ca++/Cre oranlarıyla ve kan lipid / lipoprotein seviyeleriyle izlendi. 6 aylık tedaviyi takiben ; HRT alan grupta vertebralarda % 1 1, Wards bölgesinde % 4.6'lık kemik kitle artışı, alendronat sodyum + Ca++ alan grupta vertebralarda % 8, Wards bölgesinde % 4.6 kemik kitle artışı, tespit edildi. İdrar Ca++ / Cre oranlarında ise Grup Fde % 37.8 azalma, Grup İT de %30.3 azalma, Grup UT de ise % 4.4 azalma saptanmış olup bu değişimler dansitometrik ölçümlerdeki değişimler ile uygunluk göstermiştir. Bu yönüyle İdrar Ca++ / Cre oram postmenopozal kadınlarda basit ve ucuz bir tarama testi olma özelliğini göstermektedir. Total kolesteroldeki % 3.2'lik düşüş, HDL-C deki % 7.8'lik artış ve LDL-C'deki % 10.4'lük düşüş de HRT ile kardiyovasküler hastalık riskinde azalma gerçekleştirildiğine işaret etmektedir. Sonuçlarımız incelendiğinde ; tedaviye menopozun erken dönemlerinde başlanılmasının ideal durum olduğu ancak geç dönemde başvuran ve belirgin osteoporozu olan postmenopozal kadınlarda dahi tedaviye kontrendikasyon yoksa HRT ile hiç vakit kaybetmeden süratle başlanılması gerektiği ; bunun osteoporozu tedavi etmede veya en azından durdurmadaki ve aynı zamanda kardiyoprotektif olumlu etkilerinin olduğu sonucuna varılmaktadır. 40