Kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda hemodiyalizin kardiyak aritmiler üzerine etkisinin araştırılması

Abstract

ÖZET Kronik böbrek yetmezliği tedavisinde birçok sorunlarla karşılaşmaktayız, hemodiyalize bağlı dolaşım ve kardiyak komplikasyonlar hastaların hayatını tehdit etmektedir. Bu hastalarda en sık ölüm nedeni kardiyovasküler nedenlerdir. Biz bu çalışmamızda, çalışmaya yaşlan 23 ile 78 arasında değişen (ortalama yaş: 53±3) kronik böbrek yetmezliği olan 20 hasta alındı. Hastaların 11 `i erkek, 9'u kadındı. Tüm hastalarda tam fizik muayene, postero-anterior (PA) akciğer grafisi, çekildi. Rutin biyokimya, tam idrar analizi, karaciğer fonksiyon testleri, tam kan sayımı, pıhtılaşma testleri, plazma proteinleri, ve ekokardiyografi yapıldı.. EKG'si normal sinus ritminde olmayanlar, intraatrial ve/veya intraventriküler ileti gecikmesi olanlar, taşikardisi veya bradikardisi olanlar da çalışma dışı bırakıldı. Bu kriterlere uyan hastaların hepsine 24 saat Holter uygulandı. Herhangi bir sistemik, akciğer ya da kalp hastalığı olmayan, hastalarla benzer yaş ve cinste olan sağlıklı gönüllülerden seçildi. Kontrol grubunda da hastalara yapılan tüm işlemler yapıldı. Hastalardan diyaliz öncesi ve sonrası kan biyokimyası (Na+, K+, Ca+, Cl`, PO4`, Mg^, BUN, Kreatinin) değerleri karşılaştırıldı, diyaliz öncesi ve sonrası değerler arasında istatiksel anlam olmasına rağmen (p<0.05), biyokimyasal değerler ile aritmi arasında istatiksel olarak anlamlı bir korelasyon bulunmadı(p<0.05). sağ ventrikül ekokardiyografi parametrelerinden İVRT, A dalgası, E/A oranı, PPV, SğVİÇd, SğVİÇs, SğVAd ve SğVAs değerlerinin hastalarda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha yüksek olduğu (P<0.05) ; AZ, EZ ve AZ/EZ 49oranının ise istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha düşük olduğu bulunmuştur (PO.05). Hastaların EKG parametreleri diyaliz öncesi ve diyaliz sonrası, kontrol grubu parametreleri ile karşılaştırıldığında; diyaliz öncesi RR mesafesi hasta grubunda (0.78±0.03), kontrol grubunda (0.86+0.11) ve istatistiksel olarak anlamlı idi (p= 0.04). Hasta grubunda diyaliz öncesi ve sonrası RR mesafesi (0.78±0.03 ve 0.74±0.02) idi ve istatistiksel olarak anlamlı değildi (p>0.05). Diyaliz sonrası hasta grubu ve kontrol grubunda RR mesafesi (0.74±0.02 ve 0.86+0.1 1) idi ve istatistiksel olarak anlamlı idi (p= 0.01). Hastalarda diyaliz öncesi ve sonrası standart EKG'deki QT intervali, QT-d, QTc intervali ve QTcd değerleri kontrol gurubuna göre istatistiksel olarak anlamlıydı (pO.001). Hasta grubunda ise diyaliz öncesi ve sonrası ise QT intervali ve QT-d istatistiksel olarak anlamlı idi, QTc ve QTcd ise istatistiksel olarak anlamlı bir fark yok idi (p>0.05). Holter parametreleri 24 saatlik ortalama QT intervali, 24 saatlik ortalama QTc, QTc intervalinin 450 ms'den daha uzun olduğu kalp vurularının toplam sayısı ve 24 saat içindeki maksimum QT intervali hasta grubunda, kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede fazla idi(p<0.0001). QT intervali 450 ms'den uzun kalp vuru sayısı olan hasta sayısı 13 iken kontrol gurubunda sadece 1 kişide mevcuttu (p < 0.05). 24 saatlik holter kaydında; hasta gurubunun 15'de (%75) aritmi; 6'sında (%40) nonsustained unifokal VT, 3 'ünde (%20) kısa süreli polimorf VT ve 6 'ında (%40) hastada SVT atakları mevcut idi. Kontrol grubunda ise ventriküler aritmi ve SVT atakları mevcut değildi (P=0.008, r=7.06). Sağ ventrikül diyastol sonu alanı ile aritmisi olan grup (VT monomorf, VT polimorf ve SVT) arasında doğru bir korelasyon mevcut idi (r=0.42 p=0.06). VT monomorf ile sağ ventrikülün Adalgası 50ve E/A oranı ile korelasyon mevcut idi (r=0.54, p=0.001 ve r=-0.047, p=0.04), (r=-0.44, p<0.007).Ayrıca aritmisi olan hasta grubu ile 24 saatlik ortalama QT ve 24 saat içindeki maksimum QT intervali ile arasında korelasyon mevcut idi (r=0.35, P<0.03,r=0.54,p=0.001). Sonuç olarak hemodiyalize bağlı kardiyak aritmiler hayatı tehdit etmektedir. Bu aritmiler ile elektrokardiyografi bulgusu olarak ventrikül repolarizasyon parametreleri anormallikleri eşlik etmektedir. Ekokokardiyografik incelemede özellikle sağ ventrikül diyastolik fonksiyon bozuklukan incelenmelidir. 24 saatlik Holter uygulanması ile sadece aritmi tipini saptamakla kalmayıp, kalp hızı değişkenliği, geç potansiyel sıklığı gibi otonomik disfonksiyonlan gösteren parametrelere de bakmak gerekir. 51