Hane halkı tüketim harcamalarını etkileyen faktörler: Türkiye ve Avrupa Birliği karşılaştırması

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) hane halklarının tüketim harcamalarını etkileyen faktörler incelenmiştir. İktisadi açıdan tüketim kavramı ele alınmış ve iktisat ekollerinin tüketim kavramına yaklaşımları incelemek amacıyla Mutlak Gelir Hipotezi, Nispi Gelir hipotezi, Sürekli Gelir Hipotezi, Zamanlar arası Tercih Teorisi, Yaşam Boyu Gelir Hipotezi ile Tüketimin Rassal Yürüyüş Modeli ele alınmıştır. Çalışanın temel amacı Türkiye ve AB hane halklarının tüketim harcamalarını etkileyen makroekonomik faktörlerin, tüketim harcamalarında meydana gelen değişimleri açıklama gücünü ortaya koymaktır. Uygulamada 2003Q1-2018Q4 çeyrek dönemlik zaman aralığında makroekonomik değişkenlerin (gelir, faiz ve işsizlik) tüketim harcamalarında meydana gelen değişiklikleri açıklama gücünü sınamak amacıyla VAR analizi (Vector Autoregressive) ve Granger Nedensellik testi sonuçları değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Türkiye'de ele alınan dönemde, gelir değişkeni tüketim harcamalarında meydana gelen değişimleri açıklamada tek başına yetersiz bulunmuştur. Bunu yanı sıra faiz değişkeni tüketim harcamalarındaki değişimi açıklayan en önemli değişken olarak tespit edilmiştir. AB bölgesi için tahmin edilen VAR modelinde ele alınan dönemde gelir değişkeni tüketim harcamalarındaki değişimi açıklamada tek başına yetersiz bulunmuştur. Diğer taraftan işsizlik değişkeni tüketim harcamalarında meydana gelen değişimleri açıklayan en önemli değişken olarak tespit edilmiştir.

In present study, the effectng factors are affecting the consumption expenditure of hosuhold whom live in Turkey an European Union (EU). Some hypothesis ( Absolute Income hypothesis, Relative Income Hypothesis…) are taken to investigate to concept of consumption in terms of economic. The goal of study is determine some macro ecoonomic factors are affecting households' consumption live in Turkey and EU. Also, the changes occuring in consumer spending power is to put forward an explanation. In the study, VAR analysis (Vector Autoregressive) and Granger Causality test results were evaluated in order to test the power of macroeconomic variables (income, interest and unemployment) to explain changes in consumption expenditures in the quarter period of 2003Q1-2018Q4. According to results, it was obtained that the statement of changes which are in consumer spending was inadequate income alone in Turkey's period. In addition, the interest variable was identified as the most important variable explaining the change in consumption expenditures. VAR model showed that for the EU region, the income variable was insufficient in explaining the change in consumption expenditures. On the other hand, the unemployment variable was identified as the most important variable explaining the changes in consumption expenditures.