Petr Ivanoviç Demezon`un buhara hanlığı hakkındaki raporu (Tercüme-tahlil)

Abstract

Türkistan jeopolitik konumu ve yabancılar için ulaşılması zor, gizemli topraklar olmasıyla yüzyıllar boyunca birçok devletin dikkatini çekmeyi başarmış önemli bir bölgedir. XVI. yüzyıldan itibaren Türkistan'ı işgale başlayan Ruslar, İngilizlerin de burada pazar arayışına girmesi sonucu harekete geçmiş, hanlıklara muhtelif zamanlarda elçiler göndererek mevcut durumu yakından takip etmeye ve konumunu güçlendirmeye çalışmıştır. Bu elçiler genellikle tüccarlardan ve diplomatik görevli kişilerden oluşmaktadır. Gönderilen diplomatlardan biri de Petr İvanoviç Demezon'dur. Dönemin Orenburg Askeri Valisi V.A.Perovski tarafından Türkistan bölgesine gönderilmiş olan V.A.Perovski, Tatar bir molla kılığıyla gezdiği Türkistan topraklarında tuttuğu notları Orenburg'a dönüşünde bir rapor olarak Askeri Vali'ye sunmuştur. Rapor önce Fransızca'dan Rusça'ya tercüme edilmiştir. Rusça'dan tercümesini yaptığımız bu çalışmamızın ana konusu Buhara Hanlığı başta olmak üzere XIX. asrın ilk yarısındaki Türkistan coğrafyasının siyasî ve ticarî durumunu ele almak, P.İ.Demezon'u tanımak, misyonunu anlamak ve günümüzde Türkçe nüshası olmayan raporunu Türkçe'ye aktarmaktır

With its geopolitical location and being difficult to reach, mysterious land for foreigners, Turkestan is an important region where has attracted the attention of many states for centuries. Starting from the 16th century, the Russians occupied the khanates – as a result of the British research for the market here – tried to follow the current situation closely by sending ambassadors to the khanates and to strengthening their position. These ambassadors usually consist of merchants and diplomatic officials. Petr Ivanovich Demezon was one of the Russian diplomats by V.A.Perovski, the military governor of Orenburg at the time, to the Turkestan region. P.I.Perovski who visited the city disguised as a Muslim merchant, after returned to Orenburg presented these notes to the military governor as a report. The report was first translated from French to Russian. The main subject of this study which we translated from Russian is 19th to examine the political and commercial situation of Turkestan geography in the first half of the 19th century, to get to know P.I.Demezon, to understand his mission and to transfer his nonTurkish version of the report to Turkish today.