Türkiye`nin onobrychis miller (Fabaceae) cinsine ait türlerin revizyonu

Abstract

ÖZET Bu çalışma, Türkiye'nin Onobrychis Miller (Fabaceae) türlerinin revizyonunu içermektedir. Araştırmanın başlangıcında, geniş kaynak araştırması yapılmış ve konuyla ilgili tüm kaynaklar biraraya getirilmiştir. Çalışmada bu kaynaklardan yararlanılarak, cinsin dünya yayılışı ve mevcut tür sayısı belirlenmiştir. Araştnma materyali, üniversite herbaryumlannda bulunan ve arazi çalışmalarıyla toplanan örneklerden oluşmaktadır. İncelenen toplam örnek sayısı yaklaşık 4000 kadar dır. Bu örneklerin önemli bir kısmı tarafımızdan toplanmıştır. Diğer örneklerin bir kısmı bulundukları herbaryumlarda çalışılmış, önemli bir kısmı ise ödünç veya hediye şeklinde alınmıştır, ödünç veya hediye olarak alman ve arazide toplanan örnekler biraraya getirile rek, türiçi ve türlerarası varyasyonlar ve en iyi karakterler tesbit edilmiştir. Tesbit edilen bu karakterlerden yaklaşık 70 karakterli bir tablo oluşturulmuştur. Türlerin, tür ayırım anahtarı ve ayrıntılı betimleri hazırlanırken bu tablodan büyük ölçüde yararlanılmıştır. Eldeki mevcut tür örneklerinden önemli ve ender olanlarının diseksiyonlan yapılmış ve şekilleri çizilmiştir. Ayrıca, türlerin Türkiye'deki yayılışı haritalarla gösterilmiştir. Araştırmaya başladığımızda Türkiye'de 53 Onobrychis türü biliniyordu. Araştırmamızda, bu türlerden O. bornmuelleri Freyn, O. huetiana Boiss.'in sinonimi yapılmıştır; O. armena Boiss. & Huet türünün, O. oxyodonta Boiss.'in varyetesi olarak statüsü değiştirilmiştir [O. oxyodonta Boiss. var. armena (Boiss. & Huet) Aktoklu]; O. marashensis Duman & Vural türünün 3 varyetesi (var. marashensis, var. alpina, var. longicaulis), yapılan ayrıntılı incelemeler sonucu birleştirilmiş ve tek türe indirgenmiştir. Bu çalışmada, 2 yeni varyete tanımlanmıştır (O. fallax Freyn & Sint. var. longifolia Aktoklu ve O. atropatana Boiss. var. grandiflora Aktoklu). Ayrıca, O. meschetica Boiss. Türkiye'de ilk kez tarafımızdan saptanmıştır. Dünya' da mevcut türlerin yayılışı gözönüne alındığında, endemizm oranının yüksek olduğu, yoğunlaşmanın ve çeşitlenmenin en çok bulunduğu yerler olarak îran, Anadolu ve Kafkasya tesbit edilmiştir. Bu bölgelerin, özellikle cinsin önemli gelişme merkezleri olduğu yapılan araştırma sonunda ortaya konmuştur. Türkiye'de ise, türler genellikle Anadolu Çaprazı'nın doğusunda kalan kısımlarda daha yoğunlaşmakta ve çeşitlenmektedir. Ayrıca, endemik türlerin çoğu da yine bu bölgede bulunmaktadır.VI Tüm bu çalışmalar sonunda, Onobrychis'in Türkiye'de 52 türünün (60 takson) bulunduğu tesbit edilmiş ve cinsin revizyonu tamamlanmıştır. Türkiye Florası'ndaki oldukça yetersiz olan tür ayırım anahtarı daha kararlı karakterlere dayandırılarak yeniden hazırlanmıştır, örneğini temin edemediğimiz 8 tür hariç diğer tüm türlerin betimleri, eldeki bol örneğe dayandırılarak genişletilmiştir.

vıi; SUMMARY This study comprises the revision of the Onobrychis Miller (Fabaceae) species grown in Turkey. First of all, related literatures were obtained. By utilization of these literature, Onobrychis species which is exist on the earth was established and areals of them were mapped. In this research approximately 4000 specimens were examined. Most of them were collected from different regions of Turkey. Others were taken on loan or as gift from established. Also the best and constant characters of the species were selected for descriptions and keyed out. We chose some 70 characters and prepared a table for this purpose. We have drown figures of some species, especially endemics, and prepared distribution maps of all of the Turkish species. When we began the research, 53 species of Onobrychis were known to exist in Turkey. At the end of the study, O. bommuelleri Freyn was accepted as synonym of O. huetiana Boiss. The status of O. armena Boiss. &. Huet was changed and made a variety of O. oxyotionta Boiss. (O. oxyodonta Boiss. var. armena (Boiss. & Huet)Aktoklu). O. marashensis Duman & Vural was separated into three vareitas using unstable characters by the original authors. Our careful studies on the holo and isotypes showed that this species very variable morphologically depending on elavation. So, O. marashensis was accepted a single species. On the other hand, O. meshetica Boiss. was found as a new record for the Flora of Turkey. If the distribuiton of the species existing on earth is considered from the points of species diversity, species density and high endemism ratio at the Anatolia, Iran and Caucasus exhibit distinctive feature. Therefore these areas were proposed as main development and dispertion centers of the genus. In Turkey, the species become abundant and more diverse in the east of Anatolian Diagonal. Also the endemic species is centered the same area. At the end of this study, a key to all species so far known from Turkey is provided based on more stable characters. Descriptions of all the species is extended by the support of good and more materials except for eight species for which we couldn't obtain specimens. Finally, existing of 52 species of Onobrychis in Turkey are established and revision of the genus is completed.