Sosyal politikalar kapsamında Türkiye`de zihinsel engellilerin istihdam politikalarında korumalı işyerinin işverenler açısından uygulanabilirliği: Trabzon örneği

Abstract

Türkiye'de ağır engelliler grubuna giren zihinsel engellilerin istihdamının sağlanması için gerekli yasal zeminin oluşturulmasına rağmen, farklı nedenlerle bu bireyler engelli istihdam çalışmaları içerisinde göz ardı edilen engelli grubunu oluşturmaktadırlar ve istihdam hakkından gerekli ölçüde yararlanamamaktadırlar. Engelli haklarına önem veren ve uluslararası sözleşmeleri onaylayan ülkelerden biri olarak Türkiye'de zihinsel engellilerin istihdamı için önerilen korumalı işyeri sayısının hiç denecek kadar az sayıda olması bu konuda tutarlı politikaların üretilemediğinin göstergesidir. Bu bağlamda zihinsel engellilerin istihdamı için ön görülen korumalı işyeri açılması konusunda devletin uyguladığı politika olarak ASPB İŞKUR işbirliği ile sağlamaya çalıştığı korumalı işyeri projesidir. Bu projeyi gerçekleştirmesi beklenen hedef kitleden biri olan işverenlerin, korumalı işyeri açma konusunda yaklaşımlarını öğrenerek, devletin zihinsel engelli istihdam politikasının işverenler açısından uygulanabilirliğini ortaya koymak araştırmanın amacıdır.Bu kapsamda çalışma bir nitel araştırmadır. Araştırma için Trabzon da ki 40 ve üzeri işçi çalıştıran, korumalı işyeri uygulaması hakkında bilgi sahibi olan on altı işletme sahibine yarı yapılandırılmış görüşme tekniği uygulanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir.Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre işletme sahipleri zihinsel engellilerin çalışma hayatı içerisinde olmaları gerektiğini söylemekle beraber, bu kişilerin çalışacakları yerler olan korumalı işyeri açma konusuna olumsuz bakmaktadırlar. Bunun en büyük sebebi olarak korumalı işyerlerinin işletme mantığı ile işletilemeyeceğini, bu için bir sosyal hizmet olduğunu dolayısıyla devletin korumalı işyerlerini kendi kurumları aracılığıyla açarak işletmesi gerektiğini ortaya koymuşlardır. Anahtar Sözcükler: Zihinsel Engelliler, Sosyal Model, Korumalı İşyeri

Despite the constituiton of the necessary legal ground in order to ensure the employment of mentally handicapped within the severely disabled group in Turkey, with various reasons, these individuals in the study of employment of disabled people form the ignored disabled group and can not benefit the required extent for employment. Being a few of the recommended number of sheltered workshops for the employment of mentally handicapped people in Turkey, as one of the countries which empasis on disability rights and ratified international conventions, is the indication of not enough production of a consistent policy on this issue. In this regard, about opening projected sheltered workshops for the employment of the mentally handicapped people, the policy implemeted by the government is sheltered workshops project with ASPB İŞKUR (TEO, Turkish employment organization) trying to ensure cooperation. By learning the employers‟ attitudes about opening sheltered workshop, as one of the target audience expected to realise this project, the demonstration of the applicability of the government‟s mental disability employment policy in terms of employers is the aim of the research.In this context, the study is a qualitative research. For research, semi-structured interview technique is applied to sixteen employers who employ forty and over workers, have knowledge of sheltered workshops application. The obtained data were analyzed with descriptive analysis.According to results obtained from the study, employers, with saying that mentally disabled people should be in working life, however, are reluctant about opening sheltered workshops for them. As the biggest reason, the employers introduce that sheltered workshop can not be operated with business logic and this is a social service so that the state should operate sheltered workshops opening by its agencies.Keywords: Mentally handicapped, Social Model, Sheltered Workshop