Bazı tekstil boyarmaddelerinin Xenopus laevis üzerinde toksik etkilerinin araştırılması

Abstract

Günümüzde su kaynaklarının çoğu çeşitli tipte endüstriyel atıklar tarafından kirletilmiş olup, tekstil boyar maddelerin atıkları son yıllarda Türkiye' de ve Malatya' da su kirliliğinin önemli kaynaklarından birini teşkil etmektedir. Buna bağlı olarak, ekosistem dengeleri tahrip olmakta ve bu tipte çevresel kirlilik problemlerine bağlı olarak, amfibi populasyonlarının tüm dünyada azaldığı rapor edilmektedir. Bu çalışmada, çeşitli tipte tekstil boyar maddelerinin Xenopus leavis embriyoları üzerine etkileri statik yenilemeli test sisteminde teratojenite testi (FETAX) kullanılarak araştırıldı. Diğer taraftan ölüm oram (LC50), ortalama etkili konsantrasyon (EC50) değerleri, yapısal bozukluk oranı, teratojenik index (Tİ) ve büyümeyi inhibe eden minimum konsantrasyon (MCIG) değerleri de çalışmada hesaplandı. Ayrıca, yedi günlük maruz kalma periyodu boyunca 46. evredeki iribaşlarda subakut toksik etkileri saptandı. Glutatyon S-transferaz (GST), karboksilesteraz (CaE) ve laktat dehidrogenaz (LHD) aktiviteleri 24 saat süre ile çeşitli dozlarda boyar madde etkisine maruz kalan iribaşlarda ölçüldü. Araştırma sonuçları tekstil boyar maddelerinin Xenopus embriyoları ve iribaşları üzerine toksik potansiyele sahip olduğunu göstermektedir. Ayrıca, test edilen bütün boyalar embriyo gelişimini baskılamıştır ve Xenopus leavis iribaşlarında çeşitli tiplerde yapısal bozukluklara neden olmuştur. Hem fitallosiyanin hem de azo boyalarının teratojenik aktivitesi belirlenmiştir. Buna göre, astrazon boyalarının test edilen bütün boyalar arasında en yüksek toksik etkiye sahip oldukları ve astrazon mavisinin ise en fazla toksik etkili boyar madde olduğu bulundu. Araştırmada, 24 saatlik maruz kalma sürecinde boyar maddelerin çeşitli enzim aktivitelerinde değişime yol açtığı saptandı. Ayrıca, Xenopus gelişimi periyoduna bağlı olarak, test edilen boyaların toksisitesinde de artış saptandı. ANAHTAR KELİMELER : Tekstil boyası, Xenopus laevis, FETAX, malformasyon, teratojenite, toksisite

Most of the water sources are now being contaminated by different types of industrial effluents. One of the most common water pollution problem in Turkey and especially in the region (Malatya) where this study has been carried, is from this type of discharge. This kind of pollution creats an inbalance in ecosystem and causes a substantial decrease in amphibian population world-wide. The effect of various textile dye stuff on Xenopus laevis embriyos was examined through a 96 h static exposure using a teratogenic assay (FETAX) method. The influence of dye stuff was compiled in terms of mortality (LC50), effective concentration (EC50), deformity ratio, teratogenix index (TI) and minimum concentration to inhibit growth (MCIG). Also, the tadpoles at the 46 th developmental stage were exposed to the subacute toxic doses of these dye stuff for a seven-day period. In tadpoles exposed to textile dyes at different concentrations for 24 h glutathion S- transferase (GST), carboxylesterase (CaE) and lactate dehydrogenase (LDH) were determined. Results show that, tested textile dyes stuff have toxic potential on Xenopus embriyos and tadpoles. Also, all tested dyes inhibited development of embriyos and caused to different types of deformity on tadpoles of Xenopus laevis. Teratogenic activity of both phytallocyanine and azo dyes were determined; astrazon dyes were found to be the most toxic dyes within all tested dye groups, astrazon blue being the most toxic in this group. The enzyme activities of 24 h exposed tadpoles were also determined to be caried with dye species applied. We also found that, toxicity of the dyes was increased due to developmental period of Xenopus. KEYWORDS: Textile dye, Xenopus leavis, FETAX, malformation, teratogenesis, toxicity