Türkiye`de yükseltinin iklim parametreleri üzerindeki rolü

Abstract

Türkiye bütünüyle ele alındığında oldukça yüksek bir ülkedir. Yükselti ise iklim parametreleri ile yakında ilişkili bir unsurdur. Sıcaklık, basınç, yağış, rüzgar, nem vb. parameteler yükseltinin etkisi ile yakın mesafeler dahilinde bile çok büyük farklar gösterirler. Bu farklar da birbirinden değişik küçük iklim bölgelerinin oluşumuna neden olur. Özellikle Türkiye gibi yüksek bir ülkede irtifanın, iklimin oluşmasındaki rolü çok büyüktür. Türkiye'de de yükselti ve dağ sıraları kısa mesafeler dahilinde sıcaklık, basınç, yağış vb. parametrelerin değişimine neden olur ki bu da birbirinden oldukça farklı lokal iklimlerin oluşumunu sağlar. Bu çalışmada, bu düşünceden yola çıkarak Türkiye çapında yükselti ve iklim parametreleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmış ve Türkiye'de yükselti ile iklim değişiklikleri ve lokal iklimler belirlenmeye çalışılmıştır. Öncelikle, genel olarak yükselti ile iklim parametreleri arasındaki ilişkiler ele alındıktan sonra, Türkiye içinde belirli yükseltilere ve mevkii'e sahip istasyonlar seçilmiştir. Bu istasyonlarda çeşitli sürelerde yapılmış rasatlarla elde edilen veriler toplanmış ve bu verilere göre sıcaklık, basınç grafikleri ile rüzgar gülleri çizilmiş, daha sonra bunların yorumları yapılmıştır. Ayrıca, aylık, mevsimlik ve yıllık yağış ve rüzgar haritaları da incelenmiştir. Bu dökümanların ışığında, batıdan doğuya doğru yükselen, üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımada olan, kuzey, güney ve doğusu Alp kıvrımları ile kaplı Anadolu platosunda, lokal iklim farklarının bulunduğu ve yükselti ile değişen bazı parametrelerin yakın iki şehirde bile farklı olduğu görülmüştür. Bütün bunlardan Türkiye'de iklim ile yükselti arasındaki ilişkiler hakkında bir sonuç çıkarılmış ve bu sonuca göre yükseltinin etkisi ile iklim parametrelerinin yükseltiye bağlı olarak batıdan doğuya doğru değişimi belirlenmiştir.

SONRA EKLENECEKTİR