Saros Körfezi`nin geç kuvaterner çökellerinin jeokimyasal ve sedimentolojik özellikleri

Abstract

IV ÖZ SAROS KÖRFEZİ KUVATERNER ÇÖKELLERİNİN JEOKİMYASI Bu çalışmada, İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Deniz Jeolojisi ve Jeofiziği Anabilim dalında, Geç Miyosen' den itibaren grabenleşmeye başlayan Saros Körfezi'nin Geç Kuvaterner sedimentlerinin jeokimyasal ( Toplam Karbonat, organik karbon, ağır metal) ve sedimentolojik özellikleri araştırılmıştır. Saros Körfezi asimetrik bir batimetreye sahiptir. Körfez kuzeyde 10 km genişliğinde bir şelfe, güneyde ise 15 km genişliğinde ve 700 m derinliğinde bir çukurluğa sahiptir. Şelf alanı kum; körfezin en derin çukurluğu ile kuzey doğusu kil; yamaç eğimi siltli çamur ile kaplıdır. Kum boyutlu taneler kuvars alkali feldspat, plajiyoklas, kabuk kırıntıları ve foraminifer kavkıları içerir. Sedimentlerdeki kavkı materyallerin çoğu bivalviya ve gastropoda kabuklarından oluşmaktadır. Kil mineral bileşimi başlıca Simektit, illit ve kaolinittir. Simektit körfezin kuzeyindeki volkanik kayaçlardan; kaolinit ve illit ise daha çok Eosen - Oligosen yaşlı şeyllerden türemiştir. Toplam karbonat içeriği % 3.85 - 68.85 arasında değişir. Toplam karbonatın kaynağını büyük ölçüde organizmaların kavkıları oluşturmaktadır. Organik karbon içeriği %0.35 - 2.40 arasında değişmektedir. Organik karbon, körfezin doğu ve kuzeybatısında yüksektir. Buda organik maddenin terijen kökenli olup, Meriç Nehri ve Kavak çayı tarafından taşındığını göstermektedir. Saros Körfezi sedimentleri genelde temiz olmasına rağmen körfezin doğu ve kuzeybatı şelfinde yüksek metal içeriği Meriç Nehri ve Kavak Deresi'nden kaynaklanmaktadır. 3m uzunluğundaki kor örneğinin litolojisi ve karbon 14 yaşına göre bu sedimentlerin Würm buzul çağı ve sonrasında çökelmiş olduğunu göstermektedir.

ABSTRACT This study was carried out at the Marine Geology and Geophysics Department of the Institute of Marine Sciences and Management (Istanbul University) to investigate geochemistry ( total carbonate, organic carbon and heavy metals) and sedimentology of the Late Quaternary sediments of the Saros Gulf. This gulf has developed as a graben starting during the late Miocene. The Saros Gulf has an asymmetric bathymetry with a 10 km - wide shelf in the north and 15 km - wide, 700 m - deep trough in the south. The shelf area is covered by sand whereas the deep trough and the eastern end of the Gulf is floored by clay -rich muds. The slope between the shelf and trough is characterized silty muds. The sand - size grains consist of quartz, alkali feldspar, plagioclase, shell fragments and foraminifer shells. Bivalve and gastropod shells constitute most of the shell material in the sediments. The clay mineral content consists mainly of smectite, illite and kaolinite. Smectite is mostly derived from the volcanic rocks nort of the Gulf, and kaolinite and illite mainly from the Eocene - Oligocene shales. Total carbonate content varies between 3.85 % and 68.85 % with the main part consisting of shell material. Organic carbon content is between 0.35 - 2.40 %; the high contens are found in the northwest and east of the Gulf, indicating source and transportation by the Meriç River and the Kavak creek. The heavy metal (Fe, Mn, Cu, Ni, Pb, Zn) concentrations are lower than the averages shale, indicating generally unpoluted state of the sediments. However, relatively high metal contens in the northwestern and eastern parts of the shelf suggest some land - based pollutant inputs by the Meriç river and the Kavak creek. The lithology of the up to 3 m long sediments cores, together with C - 14 ages, suggests that those sediments were deposited during and after the last glacial (wurm) stage.