Kuzey Marmara şelfinin (Silivri-Ahırkapı, İstanbul) bentik foraminifer sistematiği ve ekolojisi

Abstract

Orta Miyosen'de oluşumuna başlayan Marmara Denizi bugünkü şekline Kuvaterner başlarında ulaşmıştır. İki büyük su sistemi (Akdeniz-Karadeniz) arasında yer alan bu karalar arası iç deniz, zaman zaman bu sistemler arasındaki ilişkinin kesilmesiyle izole olmuş ve ortam şartları da, zaman zaman acısu veya tatlı su (göl) koşullarına değişerek denizel özelliğini kaybetmiştir. Akdeniz ile ilişkinin tekrar sağlandığı dönemlerde ise bölge yeniden denizel koşulların etkinliği altına girmiştir. Bu olaylar dizisi sürecinde de havzaya o dönemin koşullarına uyum sağlayan bir çok organizma yer almıştır. Bunlardan en geniş grubu ve çeşitliliği bentik foraminiferler oluşturur. Bölgede son transgresiyon (Flandriyen), bugünkü denizel koşullan yaklaşık 7.5 bin yıl önce başlatmış, ve süre içinde zengin bir Atlantik-Akdeniz foraminifer topluluğu Marmara Denizi şelflerine yerleşmiştir. Bunlar, Akdeniz toplulukları (Tyrrheniyen, Ionian, Ligurian) ile hemen hemen bire bir benzerlik göstermektedir. Şelflerin infralitoral- sirkalitoral zonları genelde Spiroloculinidae, Haurinidae, Planorbulinidae ile temsil edilmiştir. Sirkolitoral ve batiyale doğru da oksijensiz koşulları tercih eden Buliminidae, Bolivinitidae, Cassidulinidae ve Nonionidae gibi topluluklar egemen olmuştur. Silivri-Ahırkapı arasındaki karotlarının egemen foraminifer türleri, bölgede iki tip foraminifer biyofasiyesinin varlığını belirtmektedir. Ahırkapı açıklarında (İstanbul Boğazı Girişi) infralitoralden üst sirkolitorale kadar olan yaşam ortamı; genelde Spiroloculinidae, Cibicididae, Rosalinidae ve Asterigerinidae ile birlikte yer alan Llthothamnium corralionides den oluşan alg düzlüğü ile, üst sirkalitoral ve daha derin kesimlerde ise, muhtemelen anoksik koşulların hüküm sürdüğü, çoğu türlerin kavkı içlerinin piritle dolu olduğu, genelde Buliminidae, Bolivinidae, Cassidulinidae, Baggenidae ve Nonionidae nin egemen türlerinin yer aldığı topluluk ile temsil edilmiştir. Bu türlerin, PIE diyagramlarında analitik değerlendirilmesi sonucunda, çalışma alanında egemen türler iki farklı biyofasiyesi temsil ettiüği sonucu ortaya çıkmaktadır. Spiroloculinidae, Cibicididae, Rosalinidae ve Asterigerinidae'nin topluluk içindeki egemen türleri, Ahırkapı açıklarında sığ denizel alg düzlüğünü, Buliminidae, Bolivinidae, Cassidulinidae, Baggenidae ve Nonionidae'nin egemen türleri ise kıta yamacının karaya yakın olan kesimlerindeki anoksik ortamları belirtmektedir.

Marmara Sea started to evolve in the late Middle Miocene with the first inundation of Mediterranean waters. It has gained its present configuration during the Quaternary. This intra-continental, sea which is bounded by two different marine realms (Mediterranean and brackish Paratethys or Black Sea), exprerienced some isolations from these realms during its history. During the isolations normal marine from the Mediterranean Sea lost its marine character and become a brackish - water marine or fresh - water lacustrine environment depending on its connection or isolation from the Paratethys (Black Sea). During these episodes various organisms invaded and populated the Marmara Basin. The largest group of the organisms is benthic foraminifera. The last transgression took place in Flandrian time and gave the sea its present marine conditions with the two-layer flow system. After this trangression, a very rich foraminifera population occupied on the Marmara Sea shelves. These populations have one-to-one correspondence with their Mediterranean counterparts (Tyrrhenian, Ionian, Ligurian). These organisms populated different bathymetric regions defined by the regional tectonics. Existence of this population has been revealed by the inspection of samples taken between Ahırkapı-Silivri. It is clear from PIE diagrams that the dominating species in the study area represent two different biofacies. Spiroloculinidae, Cibicididae, Rosalinidae and Asterigerinidae represent shallow marine algal platform of Ahırkapı. Buliminidae, Bolivinidae, Cassidulinidae, Baggenidae and Nonionidae represent the anoxic areas near the shelf/slope break.