Marmara Denizi izmarit ve mezgit balıklarında organoklorürlü pestisit artıkları ile ilgili bir ön inceleme

Abstract

Ill oz MARMARA DENİZİ İZMARİT (MEANE SMARİS, CANES, 1874 ) VE MEZGİT (MERLANGİUS MERLANGUS, LİNNAEUS, 1758) BALIKLARINDA ORGANOKLORÜRLÜ PESTİSİT ARTKILARI İLE İLGİLİ BİR ÖN İNCELEME Pestisit analizleri gerek balık organizmasına olan zararı, gerekse bu canlıların insan gıdası olması bakımından önemlidir. Kirliliği hızla artan Marmara Denizi'nde İzmarit (Meane smaris, Canes, 1874) ve Mezgit (Merlangius merlangus, Linnaeus, 1758) bol tüketilen balıklardandır. Bugüne kadar Marmara Denizi'nde bu balıkların içerdikleri tarım ilacı miktarları incelenmemiştir. Bu çalışma yaş, ağırlık, cinsiyet farkı gözetmeksizin, bu denizdeki balıklarda tarım ilacı varlığının aranması amacı ile gerçekleştirilmiştir. Marmara Denizi iki tür balık dokusundaki organoklorürlü tarım ilaçlarının belirlenmesi amacı ile yapılmış bu çalışma neticesinde, Erdek Körfezi batısı örneklerinde hem İlkbahar hem de Sonbahar mevsimlerinde bir kaç bileşenin yüksek konsantrasyonları bulunmuştur. Bu bileşenler İzmarit balıklarında Lindan (Max.2262 ng/g- Min. 586.8 ng/g), p-HCH (Max. 2807 ng/g- Min. 523 ng/g), Heptaklor (Max. 555 ng/g-Min. 190.6 ng/g) ve Aldrin (Max. 546.4 ng/g- 167.8 ng/g)'dir. Mezgit örneklerinde de Lindan (2168 ng/g), p-HCH (Max. 7501 ng/g- Min 1575.8 ng/g), Heptaklor (Max. 1764 ng/g- Min. 135.8 ng/g) ve Aldrin (Max. 1136.8 ng/g- Min. 834.8 ng/g) olarak yine aynı bileşenler bulunmuştur. Prens Adaları çevresine ait örneklerde ise İzmarit balıklarında ZDDT ( Max. 83.1 ng/g- Min. 18.4 ng/g), ZHCH (Max. 25.4 ng/g- Min. 2.6 ng/g), Heptaklor (Max. 5.4 ng/g- Min. 1.2 ng/g), Aldrin (Max. 1.4 ng/g- Min. 0.3 ng/g), Endosülfan I (Max. 5.2 ng/g- Min. 1.7 ng/g), Endrin Aldehid (Max. 0.8 ng/g- Min. 0.3 ng/g) olarak kirleticilerin daha çok çeşitleri tespit edilmiştir. Mezgit balıklarında ise aynı dağılım sergilenmiş olup, ZDDT (Max. 14.4 ng/g- Min. 1.3 ng/g), ZHCH (Max. 7.9 ng/g- Min. 1.7 ng/g), Heptaklor (Max. 16.6 ng/g- Min. 1.4 ng/g), Aldrin (Max. 3.4 ng/g- Min. 0.8 ng/g), Endosülfan I (Max. 12.8 ng/g- Min. 1.8 ng/g) ve Endrin Aldehid (Max. 2.4 ng/g- 0.2 ng/g) sonuçlan ile özellikle toplam DDT ve toplam HCH'nin daha düşük konsantrasyonları bulunmuştur. Bu çalışmalar, organoklorürlü tarım ilaçlarının kullanımlarınagetirilmiş yasaklamalara rağmen bu bileşikler, hem balık yaşantısı hem de insan sağlığı için belirlenmiş tolerans limitlerinin oldukça üzerinde yüksek konsantrasyonlarda bulunmuştur.

ABSTRACT A PRELIMINARY STUDY OF ORGANOCHLORINE PESTICIDES RESIDUES IN WHITING (MERLANGIUS MERLANGUS, LINNAEUS, 1758) AND PIKAREL (MEANE SMARIS, CANES, 1874) FROM THE SEA OF MARMARA Pesticide analyses are important because these compounds are harmful to the fish organism and to humans feeding on these organisms. In the Marmara Sea where pollution has increased drastically, izmarit and Mezgit are the most important economic fish. Until present, pesticides in these fish has not been studied the Marmara Sea. This thesis work involves the determination of pesticide contained in the tissue of the two fish species and evaluates the results, without any consideration to age, weight and sex. The results show that in the Erdek Gulf, both in spring and fall seisons, high concentrations of some pesticide compounds are found in the fish. These compounds are Lindane (Max. 2262 ng/g-Min. 586.8 ng/g), p-HCH (Max. 2807 ng/g-Min.523 ng/g), Heptachlor (Max. 555 ng/g-Min. 190.6 ng/g) and Aldrin (Max. 546.4 ng/g-Min. 167.8 ng/g) in the izmarit fish. In the Mezgit fish, Lindane (2168 ng/g), p-HCH (Max. 7501 ng/g-Min. 1575.8 ng/g), Heptachlor (Max. 1764 ng/g-Min. 135.8 ng/g) and Aldrin (Max. 1136.8 ng/g- Min. 834.8 ng/g) are identified. In the izmarit fish samples from Prens' Islands, a wider spectrum of pollutants, including SDDT (Max. 83.1 ng/g-Min. 18.4 ng/g), SHCH (Max. 25.4 ng/g-Min. 2.6 ng/g), Heptachlor (Max. 5.4 ng/g-Min. 1.2 ng/g), Aldrin (Max. 1.4 ng/g-Min. 0.3 ng/g), Endosulfan I (Max. 5.2 ng/g-Min. 1.7 ng/g), Endrin Aldehide (Max. 0.8 ng/g-Min. 0.3 ng/g). In the Mezgit around the Prens' Islands, the same distribution is found, with ZDDT (Max. 14.4 ng/g-Min. 1.3 ng/g), EHCH (Max. 7.9 ng/g-Min. 1.7 ng/g), Heptachlor (Max. 16.6 ng/g-Min. 1.4 ng/g), Aldrin (Max. 3.4 ng/g-Min. 0.8 ng/g), Endosulfan I (Max. 12.8 ng/g- Min. 1.8 ng/g), Endrin Aldehide (Max. 2.4 ng/g-Min. 0.2 ng/g), and the lower concentrations of IDDT and SHCH. In spite of the prohibitions for the usage of organochlorine pesticides in agriculture, these compounds are found over the tolerance limits set for both fish and human health.