İstanbul Boğazı`nın kuvaterner evriminin sismik stratigrafik yöntemlerle incelenmesi

Abstract

vm oz ISTANBUL BOĞAZININ KUVATERNER EVRİMİNİN SİSMİK STRATİGRAFİK YÖNTEMLERLE İNCELENMESİ Bu çalışma, Akdeniz-Karadeniz bağlantısının son aşaması olan Marmara Denizi-Karadeniz bağlantısınm Geç Kuvaterner'de kurulmasını ve bu bağlantının nedenlerini incelemektedir. Bu amaçla çalışma, Marmara Denizi-Karadeniz arasındaki güncel tek su yolu olan İstanbul Boğazı ve onun Marmara Denizi ve Karadeniz çıkışları ile çevresi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Bu bağlantının gerçekleştirilme zamanı ise, elde yeterli yaş tayini çalışması bulunmadığından dolayı, stratigrafik yöntemler ile göreceli olarak belirlenmiştir. Bu çalışmaya göre; İstanbul Boğazı gelişimi bir akarsu vadisi olarak başlamış, ancak daha sonra bu alanda Kuvaterner içerisinde iki aşamada gerçekleştiği belirlenen tektonik aktivite sonucu akarsu vadisi, ilk aşamada bir grabene dönüşürken, ikinci ve son aktivitede ise oluşan graben doğrultu atımlı faylar tarafından parçalanıp ötelenmiş ve boğaz günümüzdeki şekline kavuşmuştur. Flandriyen Transgresyonu ile yükselmiş olan Marmara Denizi sulan ise boğazın bir kanal şeklini almasının ardmdan Geç Kuvaterner'de (Holosen) bu kanal boyunca hızla Karadeniz'e ulaşmıştır. Holosen içerisinde İstanbul Boğazı' ndaki bu önemli değişimin, etkisinin kuzeyde boğaza kadar uzandığı belirlenen Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun bu alanda yarattığı makaslama zonu ve yaklaşık Kuzeybatı-Güneydoğu yönünde oluşturmuş olduğu sıkışma bileşenidir. Bu sıkışma Çatalca-Kocaeli Aşınım Düzlüğü' nün de yükselerek gençleşmesini sağlamıştır.

IX ABSTRACT THE INVESTTNIGATION OF THE QUATENARY EVOLUTION OF THE BOSPHORUS BY THE SEISMIC STRATIGRAPHIC INTERPRETATION This study investigates the last stage of the connection of the Black Sea with the Mediterranean via the Sea of Marmara and the strait of the Bosphorous in the Late Quaternary. For this reason, this research was focused on the Bosphorous and the Black Sea and Sea of Marmara exits of the Bosphorous. In the absence of dates from the sedimentary infill of the Bosphorus channel, the timing of this connection was based on stratigraphical interpretations. According to the resuts of this research, the development of Bosphorous began as a stream valley and later continued under the control of tectonic activities in the Quaternary. In the first stage of the tectonic activities the southern part of the Bosphorous became a graben and later on in the second stage the graben was cut by strike-slip faults to give the Bosphorous its present shape. Following the Flandrian Transgression, the Mediterranean waters in the Sea of Marmara invading the deepened Bosphorous and through this channel to the Black Sea in the Holocene. The major causes of this development in the Bosphorous area in Holocene are the shear zone of the North Anatolian Fault Zone and its northwest-southeast compressional effects. This compression is also the cause of the uplift of the Çatalca-Kocaeli Plato with respect to the Black Sea shelf.