Marmara denizinde kütle hareketi kökenli depoların sedimantolojik özellikleri

Abstract

ÖZET Bu çalışmada, Marmara Denizi'nîn Tekirdağ Çukuru kıta yamacı ve güneyindeki sırt üzerinden alınan DM7, DM13/98A, DM16, DM17, DM18 ve DM21 no'lu kor sediment örneklerinde kütle hareketleri ile depolanan sedimentlerin litoloji-doku ve fasiyes özellikleri, toplam karbonat ve organik karbon içerikleri incelenmiştir. Sediment istifinin litolojik ve litofasiyes özelliklerini inceleyerek depolanma koşullan hakkında bilgi alınması amaçlanmıştır. Toplam karbonat ve organik karbon içerikleri ise hem depolanma koşullarını aydınlatma da hem de değişik seviyeler arasında karşılaştırmayı sağlamada yardımcı parametreler olarak kullanılmışlardır. Kütle hareketleri ile depolanan bu sedimentlerin hangi tip hareketler İle yerleşmiş oldukları ve sebep olan mekanizmalar tartışılmıştır. Her bir kor örneğinden belli aralıklarla yapılan örneklemelerde, elek-pipet analizi ile tane boyu dağılımı, volumetrik yöntem ile toplam karbonat içeriği ve Walkley-Blake yöntemi ile organik karbon içeriği hesaplanmıştır. Elde edilen veriler diyagramlar ile sunularak, istif boyu değişimleri ve mekansal olarak istifteki süreklilikler ve kesintiler karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucunda birbirinden farklı başlıca 3 fasiyes ayırt edilmiştir. En üstte bulunan fasiyes `killi çamur` olup hemipelajik koşullar altında çökelmiştir. Altındaki fasiyes organik maddece zengin `sapropelik çamur`dur. Bu iki ince taneli sedimentin hakim olduğu fasiyesin altında ise kaba taneli tabakalar içeren `kumlu çamur` fasiyesi yer almaktadır. Bu fasiyes tamamen kütle hareketleri ile yerleşmiştir. Çalışma alanında değişik fasiyeslerden oluşmuş istif, Bouma istifini tüm serilerini yansıtmamakta, yer yer ters derecelenmeler içermekte ve yanal süreksizliklere sahiptir. Bu tür depolar kayma sonucu gelişmiş kumlu moloz akıntılarını ve aynı zamanda da kısa süreli surge tipi türbiditik akışların oluştuğunu göstermektedir. Sismik aktivitesi yüksek olan çalışma alanında bu tür depolanma şeklinde etkin mekanizmanın depremlerin tetiklediği kaymalar olduğu sonucuna varılmıştır. iv

ABSTRACT In this study, gravity core samples (DM7, DM13/98A, DM16, DM17, DM18 and DM21) collected from Tekirdağ Basin and continental slope of the Marmara Sea. Grain size distribution, total carbonate and organic carbon contents of sediment samples were determined in order to understand the sedimentological properties of mass-movement deposits and controlling mechanisms. Total carbonate and organic carbon contens were used as supplementary parameters to establish the correlation of different layers. Triggering mechanisms of mass-movements in the study area were discussed with similar investigations carried on various marine environments. Gravity core samples were sub-sampled according to lithological variations. Grain size analyses were carried out by sieve and pipette analysis. Total carbonate content was measured volumetrically. Organic carbon content was determined with WaMey-Blake method. The results of the analysis presented with diagrams were discussed along the sedimentary columns and compared between locations. Three different faices were identified based on their lithological and sedimentological features. `Clayey-mud focies was the uppermost one and indicated that the hemipelagic depositional conditions. `Sapropelic mud` was the second iacies and enriched in organic matter. These two fine-grained dominated sedimentary facieses were underlain by a coarse grained facies which is termed as `sandy mud`. This sedimentary sequence does not represent the whole series of a Bouma sequence and includes reverse gradings and lateral discontinuouty. Such deposits are derived from sandy debris flows and short-time surge type turbidity flows. The mala controlling mechanism for these deposits might strongly be the seismic şgfivity of the Marmara Sea.