Haçlı Seferleri döneminde Doğu Akdeniz şehirleri (1096-1131)

Abstract

Bu çalışma, 1096-1131 yılları arasında Doğu Akdeniz şehirlerinde Haçlıların gerçekleştirdiği siyasî, sosyal ve ekonomik faaliyetler üzerinde durmakta, Venedik, Cenova, Pisa gibi İtalyan denizci devletlerin bu faaliyetlerdeki rolüne değinmektedir. Birinci Haçlı Seferi sırasında ve sonunda Urfa, Antakya, Kudüs ve Trablusşam'da Haçlı devletleri kuruldu. Haçlılar, siyasî ve ticarî bakımdan nüfuz elde edebilmek, Doğu'daki hâkimiyetlerini genişletip, bölgeyi kontrol altına alabilmek için önemli limanlara sahip Doğu Akdeniz şehirlerini ele geçirmeye çalıştı. Bu hususta İtalyan denizci devletlerinin kendilerine yardımı oldu ve kısa sürede Hayfa, Arsûf, Kaysâriye, Akkâ, Trablusşam, Beyrut, Sayda, Sûr gibi Doğu Akdeniz'in birbirinden önemli liman şehirleri Haçlıların hâkimiyetine girdi. Doğu Akdeniz şehirlerinin zaptı Haçlılara siyasî ve ekonomik açıdan büyük faydalar sağladı. Bu şehirler vasıtasıyla Avrupa ile deniz yoluyla bağlantı kuran Haçlıların Batı'dan yardım almaları oldukça kolaylaştı. Gelen bu yardımlar Doğu Akdeniz şehirlerinin ele geçirilmesinde ve savunulmasında Haçlılara büyük bir güç kazandırdı. Haçlıların kazandıkları bu güç Fâtımîlerin bölgedeki otoritesinin sarsılmasına ve hareket kabiliyetlerinin kısıtlanmasına sebep olurken Bizans İmparatorluğu'nu ise zor durumda bırakarak Doğu Akdeniz'den uzaklaşmasını sağladı. Bununla birlikte Doğu Akdeniz şehirlerinin birbirinden değerli liman şehirlerinin ticarî olanakları Haçlıların iktisadî bakımdan da kalkınmalarına imkân tanıdı. Doğu Akdeniz şehirlerinin zaptı için Haçlılara deniz gücüyle destek veren İtalyan denizci devletleri de elde ettikleri geniş kapsamlı imtiyazlarla bölgeye yerleşerek Doğu Akdeniz ticaretinde söz sahibi oldu. İtalyan denizci devletlerinin bölgede gerçekleştirdikleri ticarî faaliyetler Doğu Akdeniz şehirlerinin kısa süre içerisinde Doğu-Batı ticaretinin merkezleri hâline gelmesini sağlayarak bu şehirlerin limanlarına büyük bir değer kazandırdı. Doğu Akdeniz limanları üzerinden gerçekleşen ticarî faaliyetler aynı zamanda Doğu kültürünün Batı'ya aktarımında ve Avrupa'nın sosyal ve ekonomik yapısının yeniden şekillenmesi hususunda da önemli rol oynadı.Anahtar Kelimeler: Haçlılar, Doğu Akdeniz, Ortadoğu, Akkâ, Trablus, Sûr, Venedik, Cenova

This study focuses on the political, social, and economic activities carried out by the Crusaders in Eastern Mediterranean cities between 1096 and 1131, and addresses the role of Italian maritime states such as Venice, Genoa, and Pisa in these activities. During and after the First Crusade, Crusader States were established in Edessa, Antioch, Jerusalem and Tripoli. The Crusaders tried to seize Eastern Mediterranean cities that had important ports in order to gain political and commercial influence, expand their dominance on the East, and control the region. Italian maritime states helped them in this regard and in a short time, important port cities of the Eastern Mediterranean such as Haifa, Arsuf, Caesarea, Acre, Tripoli, Beirut, Sidon, and Tyre came under the domination of the Crusaders. The capture of the Eastern Mediterranean cities has brought great benefits to the Crusaders, both politically and economically. It became quite easy for the Crusaders, who established a connection with Europe through the sea through these cities, to get help from the West. This aid provided a great power to the Crusaders in the capture and defense of Eastern Mediterranean cities. This power gained by the Crusaders caused the authority of the Fatimids in the region to be shaken and their mobility to be restricted, resulting in putting the Byzantine Empire in a difficult situation and moving away from the Eastern Mediterranean. At the same time, the commercial possibilities of the Eastern Mediterranean valuable port cities enabled the Crusaders to develop economically as well. Italian maritime states that supported the Crusaders with sea power for the seizure of the cities of the Eastern Mediterranean also settled in the region with the privileges they obtained, and they had rights in the Eastern Mediterranean trade. The commercial activities carried out by the Italian maritime states in the region enabled Eastern Mediterranean cities to become centers of East-West trade in a short period of time and added great value to the ports of these cities. Commercial activities that were realized through the Eastern Mediterranean ports also played an important role in reshaping Europe's socioeconomic structure by providing the transfer of Eastern culture to the West. Keywords: Crusades, Eastern Mediterranean, Middle East, Acre, Tripoli, Tyre, Venice, Genoa