Akustik tahmin modellerinin Ege denizindeki farklı bölgelere uygulanması

Abstract

ÖZET Ses dalgalarının ve ses enerjisinin, diğer dalga enerjilerine göre sualtında daha elverişli yayılımlar göstermeleri, ses enerjisinin deniz ortamında kullanılmasına ve sualtı akustiği çalışmalarının oşinografi bilimi içinde yer almasına neden olmuştur. Ses dalgalarının sualtındaki yayılımı, deniz alanının ortam koşullarına bağlıdır. Deniz suyundaki oşinografık koşulların bölgesel farklılıkları ise, ses hızı profilinde değişimlere sebep olmakta ve ses dalgalarının akustik yayılım özelliklerine etkilerde bulunmaktadır. Ses hızı profılindeki bu değişikliklerin, ses dalgalarının sualtındaki yayılım şeklini belirlemesi, sualtında ses enerjisinin en etkin şekilde kullanımının oşinografık ortam koşullarına bağlı olduğunu ortaya çıkarmakta ve sualtı akustiğinin oşinografi bilimindeki önemini ve yerini ortaya çıkarmaktadır. Sualtında kullanılan sensör, sistem ve cihazların verimliliğinin arttırılması, karşılaşılan durumları değerlendirecek ve taktikler geliştirecek kişilerin kararlarının bilimsel altyapıya dayandırılması ve karar doğruluk oranının artması, ancak hareketin icra edildiği deniz alanının mevsimsel ve bölgesel oşinografık özelliklerinin iyi bilinmesi ile mümkün olabilecektir. Aktif sonar sistemlerinin etkin olarak kullanılmasına bağlı olarak sualtı cisimlerinin tespitlerinin yüksek olasılıklarda gerçekleştirilebilmesi, oşinografık ve akustik ortam koşullarına göre uygun sistemler, cihazlar ve manevralar geliştirmekle yakından ilgilidir. Özellikle son on yılda kişisel bilgisayarlarda çalıştırılabilen modelleme programlarının geliştirilmesi ve gemilerde yaygın olarak kullanılmasıyla, bu tür kararlar bilimsel bir tabana dayandırılabilmekte, alınan kararların, uygulanan manevraların doğruluk oranı arttırılabilmekte, zamandan ve maliyetten tasarruf sağlanabilmektedir. Modelleme uygulamalarının gerçekleştirildiği Ege Denizi, gerek jeolojik oluşumu, gerek coğrafi ve gerek oşinografık koşulları ile Kuzey, Orta ve Güney olmak üzere üç ayrı bölümde incelenmektedir. Modelleme uygulamaları neticesinde elde edilen sonuçlar analiz edilerek değerlendirilmiş, aktif sonar yayılmalarının kaplama alanlarım genişletmeye yönelik alternatif sistem belirlenerek zafiyetin giderildiği modelleme uygulaması ile gösterilmiştir. ıı

ABSTRACT Having the best transmission conditions underwater is the reason of the sound energy to be widely used under sea environment. This also makes acoustics to be studied with oceanography. Transmission of sound waves underwater, depends on the ambient conditions of the sea area. Regional differences of the oceanographic conditions in the sea water cause sound speed profile to be varied and exhibit different acoustical behaviors of the sound waves. The underwater transmission pattern of the sound waves were defined by the differences of the sound speed profile, that points both the effectively usage of the sound energy underwater depends on the oceanographic conditions at the sea area and the importance of the acoustics in oceanography.Increasing the productivity of the weapons, systems and the equipments which are used in Anti submarine Warfare and Submarine Warfare, performing scientific based desicions, evaluations and tactical plans by the commanders, going up the ratio of the desicion and the truth, can be proved by understanding the seasonal and regional acoustical and oceanographical fetures of the area on which operations will be executed. To be able to detect submarines with higher probabilities, depending on the effective usage of the active sonars transmitted during the Anti submarine Warfare, is strongly related to the improvement of appropriate systems, equipments, tactical operations and maneuveurs. Similarly, depth, silence and speed stages to be applied to the submarine ship during Submarine Warfare are arranged due to the oceanographic and acoustic conditions at the sea area, where the operations will be performed. Being developed modelling programs that can be run on the personal computers and operating of these widely in military especially in the past decade, the events that the commanders have to decide can be based on the scientific background and the ratio of the desicion and the truth can be increased. Aegean Sea is divided into three different regions because of the observed and measured oceanographic differences. The data of Aegean Sea area which it's raytrace is plotted by Lybin 2.0 is provided by the Turkish Naval Forces Department of Navigation, Hydrography and Oceanography. That data was collected for long years by this department and archieved for each month. The ray trace plots are performed seasonal and analysed visually and evaluated just after modelling. m