Batılılaşma sürecinde Osmanlı tezhip sanatı (1789-1922)

Abstract

19. yüzyıl tüm dünyada değişimin yaşandığı bir dönem olmuştur. Avrupa, Asya, Uzakdoğu ve Amerika kıtası kendi yapısına ve durumuna göre bir değişim sürecinden geçmiştir. Ortak payda, bunun çok çetin ve sancılı yaşanmasıdır. Bu yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu, Batı ile ilişkisini Batılılaşmaya dönüştürmüş ve güç kaybının etkilerini en ağır şekilde yaşamıştır. Osmanlı sanatı da değişimin içinde yer almış hatta, bu değişimin en çarpıcı ifadelerinin gerçekleştiği bir alan olmuştur. Batılılaşmanın başlangıcı elbetteki Sultan III.Selim dönemi değildir. Ancak Batılılaşmanın kurumsallaşmasının adımı onun döneminde atılmıştır.Sultan III.Selim'in saltanatının başlangıcı olan 1789'dan, Osmanlı İmparatorluğu'nun tarih sahnesinden çekildiği 1922 yılına kadar olan tezhip örnekleri araştırma konusu olarak seçilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun en uzun ve en hızlı yüzyılındaki tezhip sanatının değerlendirmesi hem sanat tarihi hem de sosyal ve siyasi tarih açısından yapılmaya çalışılmıştır.Bu çalışma ile süreç içindeki tüm tezhipli eseler, işçilik kaliteleri, kullanılan motifler, el yazma türleri ayırd edilmeden bir bütün olarak ele alınmıştır. Yurtiçi ve yurtdışındaki çeşitli koleksiyonlar taranırken kesin tarihli olanların seçilmesine özen gösterilmiştir. 19. yüzyıl tezhip sanatının değişimi ile ilgili hem genelde hem de özelde bilgi birikimine ulaşılmasına gayret edilmiştir. Çoğu genel kabullerin doğruluk payları da sonuçta tartışılır hale gelmiştir.Dönemin kültürel, sosyal ve siyasi tarihi ile ilgili verilerin tezhip sanatında karşılığının olup olmadığı yönünde de bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Osmanlı tarihinde, Kırım Savaşı, II. Meşrutiyet gibi önemli mihenk noktalarının etkileri izlenebildiği gibi, sosyal alandaki değişimin yansımaları da yorumlanmaya gayret edilmiştir.

Nineteenth century was the age of alteration. Europe, Asia, Far East and the America Contients had took part in this duration acording to their contexture. Common sense this duration were painful to all. In this century Ottoman Empire begun to lose its power and entered the Westernization period. The conception of the Ottoman Westernization surely was not actualized in the reign of III. Selim. But the principles of the Westernization was established during his reign.In this thesis, this period Ottoman illuminations which were produced between 1789 and 1922 were selected for the examination. The aim is considering this period Ottoman illumination according to both art history and political, cultural and social history basis.Westernization period Otoman illumination samples were selected without discrimination their quality, motives and types. While examining the examples from domestic and abroad collections, which have the production date were chosen. The main purpose is to have a general but true opinion about this period illuminations and production and at the same time o discuss accuracy of the perivous point of views.Also, tried to comprehend the correlatives between the Westernization period Ottoman political, social and cultural history and Westernization period Ottoman illumination like Crimean War, The Tanzimat Reforms, Second Constitutional.