İstanbul Boğazı, Kuzeydoğu Marmara Denizi ve Güneybatı Karadeniz`de makrozoobetozun kalitatif ve kantitatif analizi

Abstract

Bu çalışmada Ağustos 2002-Ağustos 2003 tarihleri arasında, İstanbul Boğazı ve güneybatı Karadeniz ile kuzeydoğu Marmara Denizi 'nin Boğaz' a yakın bölgelerinde bulunan bazı makrozoobentik kommunitelerin yapısı özellikle tür kompozisyonu, bolluk ve baskınlık ilişkileri üzerinde durularak incelenmiştir. Çalışma alanında yedisi mevsimsel ve dokuzu aylık olarak çalışılan 17 istasyonda toplam 155 örnekleme gerçekleştirilmiştir. Bu örneklemelerin analizi sonucunda 12 sistematik gruba ait 194 tür tanımlanmış ve toplam 120900 birey sayılmıştır. Bu türlerin 41 'i çalışma alanında ilk defa kaydedilmiştir. Sistematik gruplar içerisinde toplam tür sayısının ~ %36'sı (70 tür) ve toplam bolluğun ~ %14'üne sahip olan Polychaeta ile toplam tür sayısının ~ %24'ü (46 tür) ve toplam bolluğun ~ %76'sma sahip olan Crustacea çalışma alanının genelinde makrobentik kommuniteleri karakterize eden en önemli gruplardır. İstanbul Boğazı ve Karadeniz istasyonlarında incelenen bentik komunitelerde kaydedilen baskın türler genellikle Crustacea grubuna aitken, Marmara Denizi'nde ise Polychaeta türlerinin baskınlığı sözkonusudur. İstanbul Boğazı'nda Crustacea'dan üç baskın tür; Apseudes latreillii, Ampelisca diadema ve Corophium runcicorne bu bögede saptanan toplam.bolluğun ~. %70'ini oluştururken, Marmara Denizi'inde Polychaeta' dan baskınlık değeri en yüksek olan üç tür; Capitella capitata, Chaetozone cf. gibber ve Polydora sp. toplam bolluğun ~ %46'sını oluşturmuştur. Çalışma alanının genelinde, antropojenik etkilerin, özellikle atıksu deşarjlarının yoğunluğu dikkat çekmektedir. Örnekleme yapılan istasyonlarda incelenen makrozoobentik kommuniteler genel olarak bu etkiler sonucu ortaya çıkan organik kirlilikle ilişkilendirilebilir. İstanbul Boğazı ve Karadeniz'deki örneklemeler sonucu elde edilen veriler ışığında bu bölgelerde kirliliğin ciddi etkilere sebep olmadığı söylenebilir. Ancak, Polychaeta türlerinin yaygınlığı ve sahip olduları yüksek bolluk ile Capitella capitata, Polydora sp. ve Malacoceros fuliginosus gibi organik kirlilik indikatörü olarak kabul edilen bazı oportunistik türlerin baskınlıkları Marmara Denizi istasyonlarının yoğun kirlilik etkisi altında olduğunu gösteren delillerdir. Ayrıca, derin deşarj noktalarına çok yakın bölgelerde konumlanmış olan bazı istasyonlarda bentik kommunitenin tamamen ortadan kalkması bu bölgelerde kirliliğin bentik yaşam üzerinde çok ciddi tahribata yol açtığını kanıtlar.

The structure of the macrozoobenthic communities in the Bosphorus and adjacent regions in the southwestern Black Sea and the northeastern Marmara Sea were analyzed during August 2002-August 2003 with special emphasis on the species composition, the abundance pattern and the dominance relationships. A total of 155 samplings were performed at 17 stations (7 studied seasonally and 9 monthly) in the study area and a total of 120900 individuals belonging to 194 species of 12 systematic categories were determined during the course of this study. Of these, 41 species have been recorded for the first time in the area investigated. The most important groups that characterized the benthic communities in the area were Polychaeta (~ 36% of the total species and ~ 14% of the total abundance) and Crustacea (~ 24% of the total species and ~ 76% of the total abundance). While dominant species found in the stations of the Bosphorus and the Black Sea were generally crustaceans, polychaetes were dominant in almost all samplings of the Marmara stations. Three dominant crustaceans; Apseudes latreillii, Ampelisca diadema and Corophium runcicorne comprised ~ 70% of the total abundance in the Bosphorus and three dominant polychaetes namely Capitella capitata, Chaetozone cf. gibber and Polydora sp. comprised ~ 46% of the total abundance in the Marmara Sea. Study area is subjected to the massive anthropogenic effects, especially sewage discharges. Macrozoobentic communities studied in the sampling stations could be related to organic pollution originated from these discharges. Data collected from stations in the Bosphorus and the Black Sea suggests that pollution did not seriously affect these areas. However, the prevalence and high abundance of polychaetes and dominance of some opportunistic species such as Capitella capitata, Polydora sp. and Malacoceros fuliginosus (they are widely known as organic pollution indicators) provide evidence for the massive effect of pollution in the Marmara Sea. In addition, complete disappearance of benthic communities at some stations located very close to the discharge points proved that pollution seriously disturbed the benthic life in this area.