Osmalı`dan Cumhuriyet`e İstanbul mahalli kamu hizmeti imtiyazları

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, XIX Yüzyılın ikinci yarısından itibaren, İstanbul'da, toplu taşıma, havagazı, elektrik ve içmesuyu dağıtımı gibi mahalli kamu hizmetlerinin, kamu hizmetinin özel sektöre gördürülme usullerinden olan imtiyazla gördürülmesini incelemektir. Osmanlı İmparatorluğu'nda bir çok kamu hizmeti imtiyaz usulüyle özel şirketlere gördürülmekteydi. Tanzimattan sonra sosyal yaşamdaki modernleşme ve halkın artan gereksinimi, bu hizmetlerin kurulmasını gündeme getirmişti. Bu hizmetlerin yabancı sermayeli şirketlere gördürülmesinde, sermaye eksikliği ile teknoloji ve işletme bilgisinin transferi etkili olmuştu. Cumhuriyet döneminin başlarında da benzer gerekçelerle, bu kamu hizmetlerinin imtiyaz usulüyle gördürülmesi devam etmiştir. 1932'den itibaren bu kentsel kamu hizmetlerinin devletleştirilmesinin nedeni, bunların, bütün dünyada olduğu gibi, sosyal ağırlıklı hizmetler olmasıydı. ANAHTAR KELİMELER: Kamu hizmeti, İmtiyaz usulü, Devletleştirme, Yabancı sermaye. ABSTRACT The objectives of this study are to investigate the mass transport, gas, electric and water distribution as kind of local public utilities in İstanbul, beginning from half of the nineteen century, carriying out of by the method of public servic concession as a kind of way of transferring of public service to the private sector. As a matter of in Ottoman Empire lot's of public services had been carried out by the private companies with concession system. After Tanzimat the modernization in social life and increasing necessity of the people, both caused was planned to establish. Because to provide these services with the foreign capital companies, less of the capital and technology and transferring knowledge of entreprise has been effected. During the early Republican period the public servic concession was continued with similar reasons. The reasons for to nationalization these public utilities since 1932, were their largely about social services, as well as all in the world. KEYWORDS: Public Utilities, Public Servic Concession, Nationalization, Foreign Capital m

ÖZET Bu çalışmanın amacı, XIX Yüzyılın ikinci yarısından itibaren, İstanbul'da, toplu taşıma, havagazı, elektrik ve içmesuyu dağıtımı gibi mahalli kamu hizmetlerinin, kamu hizmetinin özel sektöre gördürülme usullerinden olan imtiyazla gördürülmesini incelemektir. Osmanlı İmparatorluğu'nda bir çok kamu hizmeti imtiyaz usulüyle özel şirketlere gördürülmekteydi. Tanzimattan sonra sosyal yaşamdaki modernleşme ve halkın artan gereksinimi, bu hizmetlerin kurulmasını gündeme getirmişti. Bu hizmetlerin yabancı sermayeli şirketlere gördürülmesinde, sermaye eksikliği ile teknoloji ve işletme bilgisinin transferi etkili olmuştu. Cumhuriyet döneminin başlarında da benzer gerekçelerle, bu kamu hizmetlerinin imtiyaz usulüyle gördürülmesi devam etmiştir. 1932'den itibaren bu kentsel kamu hizmetlerinin devletleştirilmesinin nedeni, bunların, bütün dünyada olduğu gibi, sosyal ağırlıklı hizmetler olmasıydı. ANAHTAR KELİMELER: Kamu hizmeti, İmtiyaz usulü, Devletleştirme, Yabancı sermaye. ABSTRACT The objectives of this study are to investigate the mass transport, gas, electric and water distribution as kind of local public utilities in İstanbul, beginning from half of the nineteen century, carriying out of by the method of public servic concession as a kind of way of transferring of public service to the private sector. As a matter of in Ottoman Empire lot's of public services had been carried out by the private companies with concession system. After Tanzimat the modernization in social life and increasing necessity of the people, both caused was planned to establish. Because to provide these services with the foreign capital companies, less of the capital and technology and transferring knowledge of entreprise has been effected. During the early Republican period the public servic concession was continued with similar reasons. The reasons for to nationalization these public utilities since 1932, were their largely about social services, as well as all in the world. KEYWORDS: Public Utilities, Public Servic Concession, Nationalization, Foreign Capital m