Oniki ada sorunu

Abstract

ÖZET `Oniki Ada Sorunu` adlı tez çalışmamızda öncelikle Ege Denizi'nin ve Oniki Ada'nın Türkiye açısmdan stratejik önemini ele aldık. 400 yüzyıl boyunca Türk egemenliği altında kalmış olan Oniki Ada; Nüfiıs, idari, ekonomik ve coğrafik yönden Osmanlı Devleti'ne hiç sorun olmamıştır. İtalya'nın bu adaları işgal etmesiyle birlikte Oniki Ada sorunu uluslararası bir problem olarak karşımıza çıkmıştır. Lozan Antlaşması'yla Oniki Ada Türk hakimiyetinden çıkıp İtalya'nın hakimiyetine girmiştir. Yeni kurulmakta olan Türkiye Devleti'nin `Yurtta barış, dünyada banş` yaklaşımı, İtalyan hakimiyetine giren Oniki Ada'yı Türkiye'nin sorun haline getirmemesine sebebiyet vermiştir. 1930'lann ikinci yansında İtalya'nın yayılımcı politikası, Türkiye'yi endişeye sokmuştur ve Türkiye'nin II. Dünya Savaşı'ndaki tarafsız kalma yönündeki tutumunu etkilemiştir. Oniki Ada'nın İtalya Hükümeti tarafından silahlandırılması Türkiye'nin Oniki Ada konusundaki endişelerini daha da geliştirmiştir. Savaşm sonunda yapılan 1947 Paris Antlaşması ile Oniki Ada Yunanistan'a devredilmiştir. Türkiye: 1 - Çok partili yaşama geçtiği için, 2- Uluslararası arenada yalnız kaldığı için, 3- S.S.CB.'nin boğazlardaki haksız talepleri doğrultusunda YunanistanTa mütteffik olduğu için bu olay karşısında sessiz kalmayı tercih etmiştir. Oniki Ada'nın Yunanistan'a geçmesiyle Ege Denizi'ndeki `Lozan Dengesi` tamamen bozulmuştur. Oniki Ada, Türkiye'nin güvenliği açısmdan, Yunanistan'a askersizleştirilmiş statüde verilmiştir. 1950'li yıllardan sonra da, Ege Denizi ve adalar YunanistanTa Türkiye arasında, sorunlar yumağına dönüşmüştür. Bu sorunlar aidiyeti belli olmayan ada, adacık ve kayalıklar başta olmak üzere, adaların silahlandınlması, karasulan, kıta sahanlığı ve hava sahası olarak sayabiliriz. VII

SUMMARY In this study, the strategic importance for Turkey of the Aegean Sea and the Dodecanese Islands is evaluated. The Ottomans ruled the Dodecanese Islands for four hundred years. During this period, the Dodecanese Islands were any social or economical problem for the Ottomans. This study stresses the geographical importance of these Islands for Anatolia within the historical process. Especially, Ottoman State understood the importance of possess the Dodecanese Islands, which were on the trade routes, converting the Aegean Sea into it's own Inland Sea. After the Italian occupation the Dodecanese Islands issue became an international conflict. With the Lausanne Agreement the Dodecanese Islands were left to the Italian occupation. Due to the newly established Turkish Republic's `Peace in the Land peace on Earth!` approach, this occupation didn't get any opposition. During the second half of 1930's the Italians international ambitions forced Turkey to keep its neutrality in World War II. The Italian military building up in the Dodecanese increased Turkish concern about these islands. After the Second World War with the Paris Agreement in 1947, the Dodecanese Islands became a part of Greece. Turkey, 1. Because of its newly formed multi party regime, 2. of lack of international support, 3. Due to it's alliance with Greece against Soviet's demands and threats couldn't resist to this new situation. However, this new situation of the Dodecanese Islands being turned over to Greece changed the Lausanne balance in the Aegean Sea. For Turkey's safety, the Dodecanese Islands were given to Greece as a demilitarized area. After the 1950's, Aegean Sea and these islands became a source of conflict between Turkey and Greece. The main topics of conflicts can be summarized as demilitarization of Aegean Islands, air space, continent, territorial seas etc. VIII