Zonguldak-Kozlu kıyıötesi sahasının sığ sismik verilerinin değerlendirilmesi

Abstract

Avrupa'nın yarısının ve Asya'nın bir kısmının su toplama alanı olan Karadeniz bölgeseljeoloji ve küresel olayların bir kayıtçısıdır. Karadeniz çökelleri değişik su toplamaortamlarından taşınmış olduklarından bünyelerinde bu havzaların yüksek ayrımlı iklimselkayıtlarını da barındırırlar. Nehirler tarafından taşınan yerel depoları oluşturan deltaik çökellerbu nehirlerin girişlerinin incelenmesine olanak sağlarlar. Buzul dönemlerinde Akdeniz suseviyesi Türk Boğazlar sisteminin altına inince dünya okyanuslarıyla bağını kopartanKaradeniz bir göl halini almakta ve göl seviyesi Avrasya'nın nemli-kuru iklimleri ilesalınımlar göstermektedir. Değişen su seviyeleri denizaltındaki delta aktivitesini etkiler veçökellerde paleoşinografik şartların parmak izleri kaydedilir. Deniz seviyesinin yüksek olduğudönemlerde Karadeniz'e tuzlu su girer ve bu şekilde oluşan yoğunluk tabakalanmasıoksijensiz dip sularının oluşmasına neden olur. Son çalışmalarda Karadeniz'in son buzul çağısonunda çevresinde yaşayan insanlara ölümcül olacak kadar hızlı bir biçimde dolduğuönerilmiştir. Sismik stratigrafi prensiplerine göre delta aktivitesinde ani sonlanmalar yaratanbu tip hadiseler yansıma kesitlerinde kendilerine has biçimlenmeler yaratırlar. Dolayısıylaiçlerindeki fauna içerikleri yanında Karadeniz güncel çökellerinin sismik özellikleri de,Akdeniz-Karadeniz bağlantılarının kanıtlarını yansıtabilecektir. Türkiye'nin Karadenizsahillerinde bu amaçla yapılmış sismik çalışmalara Batı Karadeniz'de ve Sakarya deltasındarastlanmaktadır. Bu çalışmada ilgili problemlere ışık tutulması amacıyla, daha önce bu amaçlaincelenmemiş bir bölge olan Zonguldak-Kozlu bölgesinde şelf alanı üzerinde MTA tarafından1986 ve 1988 yıllarında alınmış olan sığ sismik kesitler değerlendirilmiş, bölgenin yapısalunsurları ve sismik stratigrafik özellikleri incelenmiştir. Belirlenen 4 sismik birim üst Tersiyerbir temel, bunun üzerinde deniz düzeyi değişimlerinin etkisi altında yakın kıyı ve şelfkenarında gelişen deltaik sistemler ve ince Holosen örtü tabakası şeklindedir. Bölgeseltektonik kuvvetlerin etkisi de gözlenmektedir.

The Black Sea, the catch basin for river discharge of half of Europe and part of Asia, isan environmental amplifier and a recorder of events of global as well as regional significance.The sediments of the Black Sea include materials brought from a variety of watersheds, andthe sediments contain high-resolution records of climate in those watersheds. Fan depositscontain localized deposits of river-borne sediment, allowing the input of different rivers to bestudied. The Black Sea is isolated from the world ocean when the Mediterranean falls belowthe Bosporus during glacial periods, and lake levels then oscillate as a function of wet-drycycles in Eurasia. Changing sea level affects submarine fan activity, providing an independentrecord of sea-level change in the Black Sea. Salt water enters the Black Sea during times ofhigh sea level, and the resulting density stratification results in anoxic bottom waters. Recentstudies have suggested that the Black Sea may have filled rapidly at the end of the last glacialperiod, resulting in a catastrophic filling event. Such events should be recorded in fansediments as an abrupt termination of fan activity. Even it is well-known that the modernBlack Sea, which was a paleo-lake during the last glacial age, gained its present conditionfollowing the post-glacial sea level rises, the Late-Quaternary evolution of this hugeintermountain basin is still under debate. Some previous seismic stratigraphic applications forTurkish shelves are known from Trace shelf and Sakarya river delta. In this thesis, in order toclarify similar problems, shallow seismic reflection data acquired from the Zonguldak-Kozluoffshore area by MTA in 1986-1988 cruises was interpreted. Two deltaic systems overlyingupper Tertiary basement and developed under the control of global sea level were definedalong the near shore and shelf break, respectively; both were overlain by a thin Holoceneblanket. Regional vertical movements are also responsible in this evolution.