Marmara Denizi Haliç ve Körfezleri`nin hidrodinamik yapısı

Abstract

Bu yapılan çalışmada, 1999, 2000, 2004, 2005 ve 2006 yıllarının çeşitli zamanlarındayapılan deniz çalışmalarından elde edilen güncel veriler kullanılarak, iki tabakalı yapıyasahip, Haliç, İzmit Körfezi, Gemlik Körfezi, Bandırma Körfezi ve Erdek Körfezi'ninoşinografileri ayrıntılı bir şekilde ortaya konup, bu yapıların bir birleriyle olan benzerlikleritespit edilmiştir.Bu ölçümler sonucunda, Haliç girişi üst tabaka tuzluluğu 18-20psu aralığında olduğugörülmüştür. Alt tabaka tuzluluk değeri ise 38psu'dur. Üst tabaka kalınlığı rüzgar durumunagöre 15-25m, ara tabaka kalınlığı ise 5-15m civarındadır. Üst tabaka sıcaklığı mevsimselolarak değişim gösterirken, alt tabaka sıcaklığı yıl boyunca yaklaşık 15oC'de sabitlenmiştir.Marmara Denizi üst tabakası Karadeniz kökenli İstanbul Boğazı üst akıntısınınkontrolünde iken, alt tabakası ise Akdeniz kökenli Çanakkale alt akıntısının kontrolündedir.Alt tabaka tazelenme süresi 6-7 sene gibi uzun bire süre alırken, üst tabaka suyununundeğişimi 5-6 ayı almaktadır.İstanbul halici ve Marmara Denizi körfezlerinin hepsinde bu iki tabakalı yapıyıgörmekteyiz. Yarı kapalı, sirkülasyonun kısıtlı olduğu körfezlerde, çift tabakalı yapı daeklenince, özellikle alt tabaka suyunun tazelenme süresinde artış olmaktadır. Bu durum, evselve sanayi atıklarının havzaya katılmasıyla, çevresel problemler doğurmaktadır. Bu nedenle,İzmit Körfezi'nin iç kesimleri ve derin çukurlarında, Gemlik Körfezi ve Haliç'in içkesimlerinde anoksik koşullar görülmektedir.Bu çalışmada güncel veriler toplanılıp bir araya getirilip, İstanbul halici ve MarmaraDenizi körfezlerinin oşinografisi ortaya konmuştur. Tüm körfezleri kapsayan ve geniş veriseti ile oluşturulan bir çalışma olduğundan, körfezlerde ileride yapılacak fiziksel, kimyasal,biyolojik vb, çalışmalara alt yapı oluşturacaktır.

In this study, by using the current data collected from the synoptic cruises made indifferent time segments of the years; 1999, 2000, 2004, 2005 and 2006, the oceanography ofthe Golden Horn, İzmit Bay, Gemlik Bay, Bandırma Bay and Erdek Bay, all which have twolayered stratification, is presented and the similarities are determined.The results of these measurements show that the upper layer water salinity is rangedbetween18-20psu at the entrance of the Golden Horn. The lower layer salinity value is 38psu.The thickness of the upper layer water ranged between 15-25 meters according to the windsituations. The thickness of the transition intermediate layer changed in the range of 5-25meters by wind effect. The salinity value of the lower layer reached up to 38psu. Whiletemperature of the upper layer was changed seasonally, the lower layer temperature wasremained nearly the same at about 15oC during the whole year.The upper layer water of the Marmara Sea is controlled by the Black Sea originated upperstream of the Bosporus and the lower layer is controlled by the Mediterranean Sea originatedlower stream of the Dardanelles Strait. While the refreshing time of the lower layer takesalong time of nearly 6-7 years, the upper layer changes in about 5-6 months.We can observe this two layered stratification in the Golden Horn and in all the bays of theMarmara Sea. In the semi-enclosed bays where the circulation is restricted, the flushing time,of especially the lower layer increases, if there is also a stratified system. By the addition ofthe domestic and the industrial discharges into the catchment area, this situation results withenvironmental problems. For this reason, the anoxic situations are observed in the innermostpart and in the deep sunken of the İzmit Bay, the Gemlik Bay and in the innermost part of theGolden Horn in several times.In this study, by collecting and gathering the current data together, the oceanography of theGolden Horn and the bays of the Marmara Sea is exposed. This study, which is shaped by awide data set and which covers all of the bays, will be the infrastructure for the furtherphysical, chemical, biological and etc studies.