İkinci Dünya Savaşı sonrası Türkiye Amerika ilişkileri (1945-1950)

Abstract

Bu çalışmada, ?II. Dünya Savaşı Sonrası Türkiye Amerika İlişkileri (1945 ? 1950)? incelenmiştir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra dünyada güç dengeleri değişmiş, değişen güçler dengesi Sovyetler Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri etrafında şekillenmeye başlamıştır. Doğu ? Batı veya Kapitalist ? Sosyalist adı verilen bu ?İki Kutuplu Sistem? uzun yıllar dünya politikasına egemen olmuştur. Bu dönemde Türkiye, Sovyetler Birliği'nin resmen Boğazlardan üs, Doğu Anadolu'dan toprak isteme tehdidi ile karşı karşıya kalmış, Türkiye bu tehditle başa çıkabilecek tek güç olarak ABD'yi gördüğünden bu dönemde ABD ile ilişkilerin geliştirilmesi Türk dış politikasının temelini oluşturmuştur. Ayrıca Türkiye'yi bu dönemde ABD ile ilişki kurmaya iten diğer nedenler ise; ekonomik kalkınması için ihtiyaç duyduğu dış yardım, uluslararası alanda duyduğu yalnızlıktır.ABD'nin Türkiye'ye yönelik politikası ilk etapta, doğrudan doğruya savaş sonrası Türkiye'nin güvenliği ve huzuru değil, Boğazların ve Karadeniz'in güvenliğine yönelik olmuştur. Ancak 1946 yılından itibaren ilişkiler yeni bir boyut kazanmıştır. Sovyetler Birliği'nin Avrupa'nın Batı sınırlarına kadar varan fiili ve ideolojik genişleme çabaları ve Ortadoğu ve Doğu Akdeniz'e yönelik yayılmacı politikası ABD'yi endişelendirmiştir. Bu tarihten sonra ABD, Türkiye'ye ayrı bir önem vermeye başlamıştır. Kuruluşundan itibaren Monreo Doktrini'ni benimseyen ABD, bu stratejisini 1947 yılından itibaren değiştirmeye başlamıştır. Yunanistan ve Türkiye'ye askeri yardımla başlattığı Truman Yardımını daha sonra Avrupa'nın ekonomik kalkınmasına yönelik Marshall Planı ile devam ettirmiş ve ABD bu yeni dış politikasını NATO ile Batı ittifakına dönüştürmüştür.Türkiye'nin Truman ve Marshall yardımlarından yararlanması ve 4 Nisan 1949 tarihinde Kuzey Atlantik İttifakı'nın (NATO) kurulması ile NATO'ya dâhil olma çabaları Türk ekonomisinin ve Türk dış politikasının dışa bağımlı hale gelmesinin ilk adımları olarak düşünülebilir.Anahtar Kelimeler: Türkiye, ABD, Sovyetler Birliği, İki Kutuplu Sitem, Truman Doktrini, Marshall Planı, NATO

This study explores ?The Relationship Between Turkey and the USA Following the World War II (1945 ? 1950)?. Power balances changed after the World War II and this altered power balance started to be shaped around the Soviet Union and the United States of America. This ?Bipolar System?, which was named as East-West or Capitalist-Socialist, dominated global politics for many years. In this period, Turkey faced the Soviet Union?s threats of demanding a base in the Straits and land from Eastern Anatolia and since Turkey saw the USA as the only power capable of dealing with this threat, improving relationships with the USA formed the basis of Turkish foreign policy at that time. The additional reasons pushing Turkey towards establishing relationships with the USA were the foreign aid Turkey needed for its economic development and the loneliness it suffered in the international area.The USA?s initial policy towards Turkey was not Turkey's safety and peace right after war but rather the security of the Straits and the Black Sea. However, after 1946, relationships gained a new dimension. The Soviet Union's physical and ideological expansion efforts reaching up to Europe's western borders and its expansionist policy towards the Middle East and Eastern Mediterranean distressed the USA. After this date, the USA has started to place special importance on Turkey. Espousing the Monroe Doctrine since its establishment, the USA started to change this strategy since 1947. It continued Truman Aid that it started with the military support provided to Greece and Turkey with the Marshall Plan towards Europe?s economic development and the USA converted this new foreign policy into the Western alliance via NATO.Turkey?s benefiting from Truman and Marshall aids and its efforts for including itself into NATO with the establishment of the North Atlantic Alliance on April 4, 1949 can be considered the first steps of Turkish economy?s and Turkish foreign policy's becoming foreign-dependent.Key words: Turkey, USA, Soviet Union, Bipolar System, Truman Doctrine, Marshall Plan, NATO